ویژگی های گوهرشناسی سنگ یشم
فرمول شیمیایی NaAlSi2O6 Sodium aluminium silicate (jadeite)
Ca2(Mg,Fe)5(OH)2(Si4O11)2 basic calcium magnesium iron silicate (nephrite)
ساختار کریستال مونوکلینیک
رنگ
سبز ، سفید، نارنجی، زرد، لاوندر، خاکستری، سیاه
سختی
6.5 تا 7 برای jadeite در مقیاس mohs
6 تا 6.5 برای nephrite در مقیاس mohs
ضریب شکست 1.652 تا 1.688 (jadeite)
1.600تا 1.627 (nephrite)
چگالی
3.30 تا 3.38 (jadeite)
2.90 تا 3.03 (nephrite)
شفافیت شفاف و نیمه شفاف
انکسار دوبل 0.020 (jadeite) تا0.027 و nephrite معمولا ندارد
جلوه شیشه ای،روغنی
فلوئورسنس سبز: خیلی ضعیف; سفید:درخشندگی کم; nephrite:ندارد
سنگ یشم ، سنگ محبوب آزتک ها و مایا ها (تمدن های باستانی قاره آمریکا )بوده و نام این سنگ نیز از عبارت اسپانیایی Pierda de ijada به معنی سنگ درد گرفته شده است.
در حقیقت سیاحان و کاوشگران اسپانیایی متوجه شده بودند که بومیان آمریکار مرکزی از این سنگ برای درمان درد و بیماری شان استفاده می کردند.
در زبان چینی ، به این سنگ (یو Yu ) به معنی بهشتی و یا مربوط به امپراطور اطلاق می شود.
از آنجاییکه این سنگ در مقبره پادشاهان چین یافت شده ، بنابراین اینطور به نظر می رسد که درتمدن چین این سنگ ، سنگی درباری محسوب می شده است.
تشخیص سنگ جیدیت
این سنگ را می توان از روی تراکم و سختی آن از گونه مشابه آن مثل نفریت تشخیص داد.
لازم به ذکر است که با توجه به نمونه های متعدد جعلی آن که در بازاز فروخته می شود ، تشخیص آن کاری دشوار برای عموم به نظر می رسد.
قابل اطمینان ترین روش تشخیص، اندازه گیری وزن مخصوص آن است.
همچنین از جمله روش های بازشناسی جیدیت از نفریت نیز صداسنجی است.
به این معنا که نفریت در صورت ضربه صدایی از خود متصاعد می کند در صورتیکه در مورد جیدیت اینطور نیست.
منابع سنگ جیدیت
اصلی ترین مبنع این سنگ و سنگ جیدیت امپراطور در برمه میانمار قرار دارد .
البته سنگ جیدیت امپراطور در گواتمالا نیز استخراج می شود .
علاوه بر میانمار جیدیت را می توان در ژاپن ، کانادا ، قزاقستان ، روسیه ، ترکیه ، کوبا و آمریکا نیز یافت.
رنگ جیدیت
این سنگ تنوع زیادی در رنگ از سبز ، سفید ، نارنجی ، زرد ، بنفش یاسی تا مشکی و خاکستری دارد.
با علم به اینکه رنگ سنگ ها در اثر ناخالصی در آنها ایجاد می شود ، خالص ترین سنگ جیدیت به رنگ سفید می باشد.
ارزشمند ترین حالت این سنگ به صورت سبز زمردین نیمه شفاف است.
این رنگ سبز به خاطر وجود کروم Chromium در سنگ است. ( چه در جیدیت چه در زمرد )
همانطور که گفته شد سنگ جیدیت امپراطور که در برمه میانمار یافت می شود به رنگ سبز زمردین می باشد.
نکته جالب این است که این امکان وجود دارد تا در یک تک سنگ جیدیت چندین رنگ دیده بشود ولی ارزش سنگی بالاتر است که رنگ در آن به صورت یکدست پخش شده باشد.
به علاوه ، خواستگاه های این سنگ با توجه به رنگ های آن در مناطق مختلف فرق دارد. به این معنا که ، رنگ سبز جیدیت بیشتر مورد اقبال مناطق غربی است.
شفافیت و درخشش جیدیت
سنگ یشم هنگام پولیش می تواند کیفیت براق-روغنی و یا مات داشته باشد.
در این میان ، نفریت معمولا حالت شیشه ای را بیشتر القا می کند د رصورتیکه جیدیت خاصیت روغنی و واکسی دارد. ارزشمند ترین نوع جیدین گونه نیمه شفاف آن است.
شکل و برش سنگ جیدیت
این سنگ می تواند به اشکال بسیار ظریفی برش بخورد. امروزه آن را به صورت پیکره های چینی حکاکی شده ، بودا ، حیوانات ، اژدها و … می بینید.
همچنین اشیا کاربردی زیادی مانند دکمه ، ظروف مختلف ، نمکدان و فلفل دان از آن ساخته می شوند.
در زیور آلات از آن در تهیه مهره ، سنجاق سینه و آویز گردنبند و پابند استفاده می شود.
تاریخچه سنگ یشم
در شرق سنگ های یشم تنها به عنوان جواهرات ساده محسوب نمی شوند بلکه با عنوان یک سنگ قیمتی مترادف با قلب و روح جهان کاربرد دارند.
در تاریخ کشور چین، یشم قدمتی برابر با تاریخ این کشور دارد.
در واقع اولین حکاکی های یافت شده در سنگ یشم در چین که مربوط به دوران نوسنگی است و به 5000 سال قبل از میلاد باز می گردد.
در آداب و رسوم چینی از مهره های یشم و برخی قطعات دیگر برای بخت خوب، طول عمر و عشق مورد استفاده قرار می گیرد.
البته در این رسوم حکاکی های انجام شده روی یشم هم از اهمیت زیادی برخوردار است.
در واقع این کنده کاری ها و حکاکی ها هرکدام دارای معانی مشخصی هستند و مورد توجه خاص قرار می گیرند.
استفاده از جواهرات در ترکیب با مد، نمادی از فرهنگ، میراث فرهنگی و روابط مسالمت آمیز در میان فرهنگ ها و جوامع مدرن است.
طراحان در جواهرسازی با استفاده از مهره های ساخته شده توسط سنگ یشم،
پاسخ مناسبی را برای نیازهای افراد مختلف با فرهنگ های گوناگون در زمینه طلا و جواهرسازی پدید آورده اند. استفاده از مهره های یشم در جواهرسازی ترکیب بسیار زیبا و گلچین و منحصربفردی را به خصوص برای زیور آلات و جواهرات مورد استفاده خانم ها ایجاد می کند.
شناسایی سنگ Jade
سنگ یشم را میتوان از طریق سختی و چگالی آن نسبت به سنگ های مشابه، شناسایی کرد.
متریال های زیادی هست که به عنوان سنگ یشم شناخته میشود و سخت است که بتوان از ظاهر آن تشخیص داد که اصل هست یا نه.
قابل اعتمادترین روش برای شناسایی این سنگ از سایر سنگ های مشابه؛ خصوصیات وزنی آن است.
یک راه تست ساده برای تشخیص jadeite از nephrite تست از روی صداست به این صورت که با ضربه به Nephrite تن موسیقی ایجاد میشود اما jadeite اینطور نیست.
منشا و منابع سنگ Jade
سنگ Nephrite نسبت به سنگ jadeite رایج تر است و در نیوزلند،استرالیا،برزیل،چین،کانادا،زیمبابوه،روسیه،تایوان،الاسکا،لهستان یافت میشود
منبع اصلی سنگ jadeite میانمار است و تنها منبع سنگ imperial jadeite است.
سنگ Jadeite در ژاپن،کانادا،کواتمالا،قزاقستان،روسیه،ترکیه،کوبا،امریکا هم یافت میشود.
رنگ سنگ Jade
این سنگ در رنگ های مختلی مانند سفید،سبز،نارنجی،زرد،لاوندر،خاکستری،سیاه است.
با ارزش ترین نوع این سنک سبز رنگ و نیمه شفاف است که به نام imperial یشم شناخته میشود و فقط در میانمار یافت میشود
این سنگ میتواند رنگ های مختلفی را در خودداشته باشد.
این نوع سنگ که رنگ های مختلفی داشته باشد بسیار ارزشمند است.
ویژگی های مربوط به رنگ این سنگ، بسیار به منطقه ی استخراج آن مربوط است.
برای مثال در غرب،سبز تیره این سنگ ارجح است اما در شرق دور، رنگ سفید خالص یا زرد با تن صورتی بسیار با ارزش است.
سنگ های مشابه یا مرتبط با Jade
سنگ Chloromelanite به عنوان یشم albite یا “”maw-sit-sit شناخته میشود این اسم از روی روستایی که این سنگ کشف شده، گرفته شده است.
سنگ Chloromelanite از مواد معدنی به نام kosmochlor ساخته شده و حاوی jadeite هم هست.
سایر مواد معدنی که با یشم در ارتباط هستند میتوان به serpentine، nepheline، calcite، quartz، aragonite، glaucophane، vesuvianiteاشاره کرد.
Serpentine شبیه به یشم است با این تفاوت که نرم تر است چگالی کمتری دارد و موقع لمس، حس روغنی بودن دارد.
همچنین این سنگ ممکن است با agalmatolite و actinoliteحرارت داده شده اشتباه گرفت،که اینها خصوصیات شیمیایی متفاوتی نسبت به یشم دارند.
Jadeرا نباید با aventurine که آن را به عنوان یشم هندی میفروشند،اشتباه گرفت.
