فلوریت (fluorite) یک کانی با سختی تقریبا پایین است که از نظر شیمیائی ترکیبی از فلوئورین (F) با عناصری چونP ،Na ،Ca و As است. با این حال از نظر کانی شناختی فلوریت با فرمول CaF2 مهمترین ترکیب فلورین در طبیعت محسوب می شود. این سنگ اولین بار در سال 1530 تحت عنوان “فلورسپار fluorspar ” اشاره شده است. امروزه از نام فلورسپار در شکل صنعتی و شیمیایی فلوئوریت استفاده میشود، درحالی که از واژه فلوریت در سنگ های قیمتی و معدنی.
این سنگ به صورت شفاف تا مات یافت میشود. فلوئوریت دارای ساختار کریستالی ایزومتریک، مکعبی و هشت سطحی است که در شکل کریستالی آن در هنگام تشکیل با سیالات دمای بالا تمایل به فرم اکتاهدرال و در دمای پایین تمایل به فرم بلورهای مکعبی دارد. جالب است بدانید که فلوریت یکی از معدود کانی های رایجی است که دارای کلیواژ کامل از چهار جهت است.
فلوئوریت سنگی با خاصیت چند رنگی (Allochromatic) و قرار گرفتن مقادیر بسیار اندکی از ناخالصی های معدنی درون ساختار کریستالی آن میتوانند رنگ این کانی را دستخوش تغییر قرار دهند. سنگ فلوریت خالص بدون رنگ است و انواع رنگهای آن ناشی از انواع ناخالصی ها درون آن است. برای مثال مقادیری از یون های منگنز میتوانند رنگ آن را به سمت نارنجی تغییر دهند. به همین دلیل در طبیعت کمتر سنگی را میتوان با چنین تنوع رنگی یافت و بعد از خانواده بزرگ کوارتز ، فلوریت از این نظر در مقام دوم قرار دارد.
فلوریت میتواند در رنگهای متداولی چون آبی، سبز، بنفش و در موارد کمتر در قرمز، سیاه، سفید، قهوه ای و صورتی یافت شود که در این میان پدیده فلورسانس ضعیف تا قوی در آن میتواند رنگهای شگفت انگیزی از آنها به خصوص در انواع مکعبی آن بوجود آورد. یکی از پرطرفدار ترین نوع رنگ های فلوریت نوع بنفش یا ارغوانی پر رنگ (به علت یون های فلوراید آن با ساختار مکعبی است که بصورت کلکسیون نگهداری میشود.
فلوریت یک کانی رایج است که بیشتر به صورت رگه در کانسارهای بزرگ و کوچک در بسیاری از مناطق یافت و میتواند در کنار سنگ آهک و یا دولومیت یافت شود. این رگه ها میتوانند شامل سولفید قلع، روی، سرب، نقره و دیگر فلزات نیز باشد. در محیطهای زمین شناسی گوناگون، فلوریت دارای الگوهای زمین شیمیایی متفاوتی است که بیانگر نوع کانسار و سنگ میزبان است. فلوریت در مراحل آخر تبلور ماگمایی، ته نشست می کردند و اغلب در محیطهای گرمابی همراه با کنار زایی معمول آن یافت می شود. کانی هایی که بیشتر همراه با فلورایت حمل و ته نشست میشوند عبارتند از اسفالریت، گالن، باریت، کلسیت و انواع کوارتز.
بر اساس جدیدترین نظام – های رده بندی کانسارها، کانسارهای فلوریت دارای سه خاستگاه ماگمایی، مربوط به فعالیت های ساختاری و رسوبی هستند. مهمترین عوامل ماگمایی – گرمابی کنترل کننده کانی سازی در ذخایر فلوریت شامل موقعیت زمین دینامیکی، شیمی سیال، مجموعه کانی شناسی و دگرسانی، نقش سنگ میزبان، شیب زمین گرمایی، مقدار مواد فرار سیال، عمق و زمان است.
ذخایر و معادن فلوئوریت در ایران و جهان
تاکنون بیش از ۳۰ کانسار و منطقه پی جویی فلوریت در ایران شناسایی شده که در مجموع دارای ذخیره ۱٫۳۵ میلیون تن، معادل 0/6 درصد ذخایر فلوریت دنیاست. در ایران بیشتر ذخایر فلوئوریت از نوع گرمابی (و یا به عقیده برخی ته نشستی – دیاژنتیک) بوده و در شمال بلوک طبس، البرز مرکزی، و یا در حاشیه زون ایران مرکزی قرار گرفته اند. بیشتر این کانسارها در استان های خراسان، مازندران، اصفهان، کردستان، مرکزی، یزد، سمنان و کرمان قرار دارند. از جمله این کانسارها می توان به ذخایر معدنی فلوئوریت کمرمهدی در جنوب غربی طبس، پیناوند در شمال شرقی اصفهان، بُزیجان در غرب محلات، و کمربند فلوریت سوادکوه در جنوب قائم شهر و کانسار فلوریت- باریت آتشکوه در جنوب دلیجان اشاره کرد.
فلوریت در ایران بیشتر به صورت کانی همراه با کانسارهای فلزی چون سرب و روی و همچنین در توده های آذرین پگماتیتی به صورت رگچه ای و یا به همراه ذخایر باریت و زغال سنگ گزارش شده است. موقعیت برخی از کانسارهای فعال فلوریت ایران در شکل نشان داده شده است. چین (بزرگترین)، مکزیک، آرژانتین، استرالیا، برمه، مراکش، ایالات متحده، آلمان، فرانسه، کانادا، انگلستان، نامیبیا، روسیه، سوئیس و اسپانیا از مهمترین ذخایر فلوئوریت در جهان هستند.
فلوریت معمولا مورد بهسازی قرار نمیگیرد. اگرچه برخی فروشنده ها جلای این سنگ را به وسیله بهسازی با روغن بهبود میبخشند. همچنین فلوریت میتواند به روش حرارت دهی بهسازی شود که موجب حذف هیدروکربن های مزاحم میشود. همچنین گاهی این سنگ را تحت پرتوافکنی پرتو گاما قرار میدهند تا به رنگهای مختلف از جمله نئونی دست یابند. به علت سختی پایین فلورایت گاهی آن را در استفاده جواهراتی روکش دار یا اشباع سازی میکنند. فلوریت های مصنوعی و سنتتیک نیز در انواع رنگها وجود دارد.
سنگ فلوریت (Fluorite stone) نوعی فلوراید کلسیم است. این سنگ از خانواده کانی های هالید است و بخشی از سیستم بلور مکعب است. فلوریت یک سنگ بسیار شفاف است و این سنگ به رنگ های بنفش ، سبز ، زرد ، سیاه ، سفید ، صورتی و سایه های رنگ های دیگر در این سنگ وجود دارد. این سنگ یک نور فلورسنت دارد که رنگ های مختلف را در زوایای مختلف نشان می دهد. معنای کلی فلوریت ، اعتماد به نفس و عشق به خود می باشد.
ویژگی سنگ فلوریت
فلوریت به عنوان یکی از خوش رنگ ترین سنگ های معدنی در جهان در نظر گرفته می شود که دلیل بیشتری برای دوست داشتن این سنگ است. سنگ فلوریت سرشار از کلسیت و کلسیم فلوراید است.
