کوارتز چیست؟
از رایج ترین کانی‌های سطح زمین است. کانی کوارتز در سنگ‌ها آذرین درونی و خارجی اسیدی و ما بین گرانیت، تونالیت، داسیت، مونزونیت، سینیت و گرانودیوریت به وجود می‌آید. از کاربرد کانی کوارتز می‌توان به سنگ چشم ببری و عقیق به عنوان کانی با جنبه زینتی و استفاده در صنعت‌های مانند برق، اپتیک، الکترونیک، تجهیزات ناوبری، میکروسکوپ‌ها اشاره کرد؛ این سنگ یکی از پرطرفدارترین و گسترده ترین سنگهای روی زمین است که در میان کاربران، محبوبیت زیادی دارد؛ کوارتز، پایه ی اصلی بیشتر سنگهای زمین است.
رنگ سنگ کوارتز
سنگ کوارتز شفاف بیشترین ارزش و در ادامه سنگ کوارتز سفید شیری یا ابری وجود دارند؛ رنگ‌های زیبای بنفش (ارغوانی)، سیاه (دودی)، صورتی و قهوه ای نیز رنگ‌هایی هستند که در بین سنگهای کوارتز یافت می‌شوند؛ رنگ کوارتز ماکروکریستال و قیمت سنگ شیشه ای سفید متغییر ماست. اما کوارتز کریپتوکریستال می تواند رنگی باشد؛ برای مشاهده ی رنگ‌های متفاوت این سنگ، هنگام طلوع و غروب خورشید، بهترین زمان هستند.
شکل و برش سنگ کوارتز
به دلیل پخش کردن رنگ‌های شکننده در کریستال‌های کوارتز، می‌توان برای به حداکثر رساندن رنگ‌ها آن را برش داد؛ سنگ کوارتز، دارای اندازه و شکل‌های فانتزی جالب و متنوع بوده و تقریبا انواع آن در دسترس است.
میزان درخشش سنگ کوارتز
بهترین نمونه ای کوارتز نوع شفاف آن است که می‌تواند نور را از خود عبور دهد. نمونه‌های نیمه شفاف نور را ضعیف عبور می‌دهند. از رو بهترین نوع سنگ کوارتز با نام کوارتز تمیز (Clean quartz) معروف است.
انواع سنگ کوارتز (قیمت سنگ کوارتز طبیعی)
کانی کوارتز سنگی بادوام، مقاوم و سخت است. بعضی از گونه‌های مناسب برای خرید کوارتز همدان به وفور در طبیعت یافت می‌گردد اما بعضی از انواع آن بسیار نادر و قیمتی است. تمام انواع این نوع سنگ از ترکیب سیلیکون دی اکسید ایجاد شده است. این ترکیب شیمیایی در بین انواع آن متفاوت و با ساختارهای مختلف، به وجود می‌آید در یک دسته بندی کلی به دو نوع ماکروکریستال و کریپتوکریستال تقسیم می‌شوند.
ماکروکریستال
ماکروکریستال یا کوارتز تبلور یافته سنگی است که شامل بلورهای متبلور شده و فشرده در حالتی بلورین و دارای فرمی مدرن است. این نوع دسته شفاف تر و بزرگ تر از کریپتوکریستال است. این دسته خود دارای انواع مختلفی است که در قیمت هر گرم سنگ کوارتز نیز تاثیر گزار است
سنگ کریستال
سنگ کریستال یا در کوهی سنگی شفاف و بی رنگ است که در ساخت نگین، حکاکی، تسبیح مورد استفاده قرار می‌گیرد. وجود بعضی از ناخالصی‌ها مثل روتایل ارزش آن را چند برابر می‌کند.
آمیتیست
رنگ بنفش مایل به ارغوانی محبوبیت آن را چند برابر کرده است. این نوع جز سنگین ترین سنگ کوارتز شناخته شده است که منشا رنگ زیبای آن وجود آهن در آن است.
آمیترین
این سنگ ترکیب از رنگ‌های بنفش (ارغوانی) و طلایی به همراه رنگ شفاف و بی رنگ کوارتز است. تمامی این رنگ‌ها در یک بلور به هم چسبیده اند.
آونتورین
رایج ترین رنگ آونتورین رنگ سبز است ؛اما به رنگ‌هایی زرد، قهوه ای، آبی و خاکستری نیز دیده میشود. این نوع سنگ کوارتز دارای درخششی موجی شکل و ناخالصی‌های میکا است که به دلیل وجود هماتیت در آن است.
کوارتز آبی
جز سنگهای کوارتز کمیاب و نادر است که نوع کریستالی آن بسیار کم است. این نوع از طریق پرتو افکنی، رنگ زیبای آبی آسمانی به خود می‌گیرند. این مدل در نوع‌های آبی خاکستری با ناخالصی‌های درونی کروسیدولیت وجود دارند.
سیترین
رنگ این نوع سنگ کوارتز با توجه به مقدار وجود آهن در آنها در طیف رنگی زرد رنگ تا قهوه ای هستند. این نوع نیز بسیار کمیاب است که کمبود آن را از طریق حرارت دهی بالا به آمیتیست و تغییر رنگ آن به سنگ سیترین تبدیل می‌کنند.
کوارتز شیری
بلورهای این نوع سنگ در دو حالت دوقلو یا واپیچیده ظاهر میشود که در رنگ‌های سنگ کوارتز سفید شیری و مات تا اوپاک کوارتز موجود هستند. بولیوی، آلمان، نروژ، پرتغال و ایتالیا خاستگاه ایجاد این نوع سنگ است.
چشم ببر
چشم ببر یا شاتویانت نوعی سنگ کوارتز ایرانی است که رشته ای از رنگ‌های زرد رنگ، قهوه ای و قرمز در آن یافت میشود. اگر این سنگ شامل درون گیرهای رشته ای موازی باشد در این صورت در آنها پدیده شاتویانسی ایجاد میشود. اگر آن را به صورت کابوشن تراش دهید کوارتز گربه ای به وجود می‌آید.
ویژگی‌های کوارتز
سختی: کوارتز یکی از سخت‌ترین مواد طبیعی است و در مقیاس موهس به شماره ۷ را دارا میباشد. به عبارت دیگر، تقریباً تنها موادی که قادر به خراشیدن سطح کوارتز هستند، الماس و موادی با سختی بالاتر هستند.
شفافیت: بیشتر انواع کوارتز شفاف هستند، اما نمونه‌هایی با رنگ‌ها و عیوب در داخل نیز وجود دارند. برخی از نمونه‌ها می‌توانند شفافیت بسیار بالایی داشته باشند و به عنوان سنگ قیمتی مورد استفاده قرار بگیرند.
رنگ: کوارتز در انواع رنگ‌ها و طیف‌های مختلفی وجود دارد. این رنگ‌ها می‌توانند از شفافیت کامل (مانند کریستال براق) تا رنگ‌های متنوعی مانند صورتی، بنفش، آبی، سبز، زرد و قهوه‌ای باشند. همچنین کوارتزهایی با رنگ مات و نیمه شفاف نیز وجود دارند.
خاصیت پایداری: کوارتز مقاومت بالایی در برابر تغییرات شیمیایی و حرارتی دارد. این خاصیت آن را برای استفاده در شرایط متنوعی مناسب می‌کند. کوارتز نیز مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد و در معرض اکسیداسیون و تاثیر اسیدها قرار نمی‌گیرد.
توانایی تبدیل برخی انواع انرژی: کوارتز دارای خاصیت پیزوالکتریک است که به معنای توانایی تولید برق در پاسخ به فشار میکروسکوپی است. این خاصیت باعث استفاده گسترده کوارتز در صنعت الکترونیک میشود.
شکست نور: کوارتز شکست نوری دوگانه دارد، به این معاز شکست نوری دوگانه کوارتز استفاده میشود. این به این معنی است که نوری که از کوارتز عبور می‌کند، به دو نیم‌پرشین نور نیوازده میشود. این خاصیت باعث میشود کوارتز در ساعت‌ها و دستگاه‌های اپتیکی مانند میکروسکوپ‌ها و لیزرها استفاده شود.
پایداری در برابر تغییرات دما: کوارتز دارای پایداری حرارتی بسیار خوبی است و می‌تواند در دماهای بالا و پایین استفاده شود. این خاصیت آن را برای استفاده در مواردی مانند ساعت‌های دیجیتال و صنایع الکترونیکی با دماهای متنوع مناسب می‌کند.
آشکارسازی فشار: کوارتز دارای خاصیت پیزورزیستیک است که به معنای توانایی تولید برق در پاسخ به فشار است. این خاصیت باعث استفاده کوارتز در سنسورها و دستگاه‌های آشکارساز فشار میشود.
شفافیت برای فرکانس‌های بالا: کوارتز به خوبی امواج الکترومغناطیسی با فرکانس بالا مانند امواج ماورای بنفش و فرابنفش را از خود عبور می‌دهد. به همین دلیل در صنعت الکترونیک، کوارتز به عنوان یک ماده‌ی سوئیچینگ در دستگاه‌های الکترونیکی با فرکانس‌های بالا استفاده میشود.
در کل، کوارتز دارای ویژگی‌هایی همچون سختی، شفافیت، رنگ‌های متنوع، پایداری شیمیایی و حرارتی، خاصیت پیزوالکتریک و شکست نوری دوگانه است که آن را در بسیاری از صنایع و کاربردها ارزشمند می‌سازد.
از ویژگی‌های دیگر کوارتز می‌توان به درجه سختی بالا و مقاومت زیاد آن اشاره کرد که همین ویژگی باعث استفاده از آن به طور گسترده در صنایع میشود.
