سنگ آمیتیست
آمیتیست سنگی شفاف با سختی 7 در مقیاس موهس و جزو پرطرفدارترین نوع در خانواده کوارتز می باشد. رنگ این گوهر به علت ترکیبات ناخالصی آهن دار است. این گوهر معمولا به صورت کریستال شش وجهی یافت می شود و در سنگهای آذرین و دگرگونی، به ویژه گرانیت و گنیس (سنگ جرقه) رشد می کند.
| جدول خصوصیات آمیتیست | |
|---|---|
| ترکیب شیمیایی | SiO2 – سیلیکات |
| رنگ | ارغوانی تا بنفش |
| رنگ خاکه | بدون رنگ |
| شفافیت | شفاف تا مات |
| کلیواژ | ندارد – به صورت صدفی میشکند |
| جلا | شیشه ای |
| ضریب شکست نور | 1.553 – 1.544 |
| سختی موهس | 7 |
| وزن مخصوص | 2.7 – 2.6 |
| سیستم کریستالی | هگزاگونال |
| فلورسانس | ندارد |
گونه ای از این سنگ به نام آمیتیست کوارتز وجود دارد که نوع فشرده ای از از کریستال های کوچک بنفش که همراه با آن استخراج می شود ولی فاقد بلورهای درشت است. این گونه به صورت لایه لایه و متناوب از آمیتیست و کوارتز شیری رنگ و اغلب بصورت ژئود تشکیل شده است و اغلب در کارهای هنری یا مهره های تسبیح کاربرد دارد. نمونه های پولیش شده با خطوط سفید و کوارتز V شکلی نیز وجود دارد که نسبتا کوچک و بدون شکل کریستالی اند که با نام “chevron” مشهور هستند.
رنگهای آمیتیست چگونه هستند
سنگ آمیتیست در سایه رنگهای ارغوانی روشن تا بنفش پر رنگ دیده می شود. رنگ بنفش آمیتیست ناشی از ملحق شدن مقدار ناچیزی عنصر آهن در هنگام رشد بلور کوارتز میباشد. سپس اشعه های گاما که با مواد درون سنگ میزبان به بلور ساطع میشوند موجب شده که آهن در معرض تشعشع به رنگ ارغوانی یا بنفش درآید. این سنگ دارای پدیده دورنگی ضعیفی است و معمولا بصورت بنفش و قرمز مایل به ارغوانی خود را نشان می دهد. رنگ های بنفش سیر تا ارغوانی آن معمولا در بازار جهانی دارای قیمت بالاتری هستند.
در بازار امیتیست به رنگ سبز نیز فروخته میشود که معمولا با حرارت دهی امیتیست در بالای 500 درجه سانتیگراد بدست می آید و در حقیقت اسم اصلی آنها پرازیولیت (prasiolite) و نوعی کوارتز است. این رنگ میتواند در دمای 150 سانتیگراد از بین برود. برخی از کوارتز های سبز در طبیعت یافت شده ولی اغلب آمیتیست های سبز رنگ در بازار جواهرات به وسیله عملیات حرارتی بدست می آیند که بیشتر آنها نیز از برزیل هستند. وقتی کریستال امیتیست حرارت (حدود 470 تا 750 درجه سانتیگراد) ببیند اغلب به رنگ زرد، قهوه ای و نارنجی تبدیل می شود. اما وقتی حاوی مقداری زیادی عنصر آهن (Fe2+) باشد به رنگ سبز در می آید.
بهسازی
در طبیعت ، آمیتیست رنگ خود را زمانی به رنگ بنفش در می آورد که مقادیر کمی از آهن درون گوهر تحت تابش تشعشعات طبیعی قرار گیرد. حرارت دهی آمیتیست می تواند نتایج چشمگیری ایجاد کند. حرارت دهی بین 420 تا 440 درجه سانتیگراد اغلب پرازیولیت ایجاد می کند که به رنگ سبز متمایل به زرد تا سبز است. حرارت دادن آمیتیست بالای 440 درجه سانتیگراد تا حدود 560 درجه سانتیگراد باعث تولید سیترین، نوع زرد کوارتز می شود.
ذخایر سنگ آمیتیست در جهان در کجا قرار دارند
به دلیل فراوانی کوارتز در طبیعت این سنگ تقریبا در همه جای کره زمین از جمله سنگهای آذرین، دگرگونی و رسوبی یافت می شود. این گوهر همانند گارنت در گروه سنگهای نیمه قیمتی قرار دارد. به دلیل رنگ خاص و بنفش خود شاید اگر ذخایر آن کمیاب می بود جزو گرانبهاترین سنگها بشمار می رفت. اروگوئه و برزیل از جمله کشورهایی است که به داشتن ذخایر آمیتیست باکیفیت معروف هستند که بیشتر در جریان های بازالتی میتوانند یافت میشوند. حفرات بزرگ میتوانند گاهی حوای صدها کیلو یا چندین تن کریستال آمیتیست باشند. کریستال های آمیتیست اغلب در غرب هند، جنوب برزیل، اروگوئه، ماداگاسکار، ایالات متحده (بخصوص در آریزونا)، روسیه، استرالیا، آفریقای جنوبی، جنوب غربی سریلانکا، آمریکای جنوبی و آفریقا یافت می شوند. در آمریکا قطعه های بزرگ کریستالی از آن وجود دارد.
در کوه های اورال روسیه و معادن آریزونای ایالات متحده نوع ارغوانی قرمز یافت می شود که نگین هایی از جنس آمیتیست در تاج سلطنتی اسپانیا نیز از همین معدن آریزونا بوده اند. بهترین نوع این کانی از سریلانکا (محدود) بدست می آید. بطور کلی در ایران کریستال آمیتیست بزرگ و با رنگ عمیق یافت نمی شود و اکثرا بصورت ژئود و ریز بلور هستند. در چشمه های اطراف بوشهر نوعی از آمیتیست بدست آمده است که به مرور زمان رنگ خود را از دست می دهد و به صورت نارنجی کمرنگ در می آید. همچنین در مناطق شاهرود و فردوس نمونه های باکیفیتی یافت شده است.
نحوه نگهداری سنگ آمیتیست چگونه است
اگر بلورهای آمیتیست را در مقابل نور خورشید قرار دهید مقداری از رنگ خود را از دست می دهند. بدین منظور می تواند با استفاده از اشعه x رنگ اولیه آنها را باز گرداند. برخی نیز معتقدند می توان با قرار دادن در بسته فویل فلزی، رنگ آنها را بهبود بخشید، زیرا رنگ بنفش آن از ناخالصی آهن منشا می گیرد. بهترین راه برای تمیز کردن و خالص سازی انرژی کریستال استفاده از کانی سیلیس شفاف است.
اشکال و فرمهای سنگ آمیتیست
کریستالهای آمیتیست علی رغم اینکه به یک روش به دست می آیند ، اشکال مختلفی دارند. این اشکال از هر مکان بسته به محیط اطراف متفاوت است. انواع بلورها از نظر شکل متفاوت هستند ، گرچه محبوب ترین اشکال کریستال های آمیتیست نقطه ای ، خوشه ای و ژئود ها می باشد.
نحوه پاکسازی و شارژ سنگ آمیتیست
مانند هر سنگ قیمتی دیگر ، سنگ آمیتیست نیز به تمیز کردن مواد با اسید ، محلول های قلیایی و آمونیوم فلوراید حساس است. بهتر است آن را با صابون ملایم یا مواد شوینده و آب تمیز کنید. یک برس نرم استفاده کنید و بدون هیچ گونه فشاری آن را تمیز کنید.
