ساختار شیمیایی و کانی شناسی سنگ یاقوت

معرفی سنگ

یاقوت کلمه ای عربی می باشد و نام این سنگ به فارسی “یاکند” است. این گوهر که در انگلیسی به آن ruby نیز گفته می شود پس از الماس سخت ترین گوهری است که هیچ سوهانی به غیر از الماس بر آن اثر نمی گذارد و همین مورد میتواند کمک زیادی به تشخیص یاقوت اصل بکند. این گوهر قیمتی بر روی آتش بسیار دوام می آورد و نسبت به سایر سنگ ها در برابر نور و مواد شیمایی مقاومت بالاتری دارد. بلور های این نگین، کانی های مهمان زیادی دارد که به شکل سوزنی و یا تجمعی از بلور های سوزنی هستند. برای تشخیص یاقوت اصل، به کمک کانی های مهمان، نوع اصلی را می توان از نوع مصنوعی تشخیص داد. یکی دیگر از راه های تشخیص نوع معدنی، گذراندن اشعه ماوراء بنفش از این سنگ می باشد چرا که اشعه فراء بنفش را از خود عبور می دهد اما نوع مصنوعی چنین خاصیتی را دارا نمی باشد.

معرفی انواع سنگ یاقوت از نظر رنگ

ruby همچنین میزان ناخالصی روی قیمت و شفافیت نیز تاثیر چشمگیری می‌گذارد. ناگفته نماند که برخی از رنگ‌های یاقوت از نقاط خاص دنیا یافت می‌شود که شاید در برخی کشورها نایاب باشد. در ادامه این بخش از مطلب شما را بیشتر با رنگ‌های مختلف سنگ یاقوت آشنا خواهیم کرد.

یاقوت سرخ

عنصر کرومیوم اصلی‌ترین عاملی است که رنگ سرخ را در یاقوت ایجاد می‌کند. همچنین یاقوت قرمز بیشتر از قاره آسیا و آفریقا استخراج شده و به سایر نقاط دنیا ارسال می‌شود. همچنین در طیف رنگی یاقوت سرخ رنگ‌های صورتی و زرشکی نیز حضور دارند. البته نوع رنگ سنگ به محل استخراج آن وابستگی دارد که مهم‌ترین رنگ‌ها و محل استخراج آن‌ها به شرح زیر است:

• یاقوت سرخ افغانستان دارای طیف قرمز
• یاقوت سرخ تیره از آفریقا
• یاقوت سرخ هندی با بریدگی‌های زیاد که از میسوره و اوریسا استخراج می‌شوند
• یاقوت سرخ برمه نو با طیف رنگی قهوه‌ای و قرمز تیره
• یاقوت سرخ ماداگاسکار با ترکیب رنگ نارنجی و صورتی
• یاقوت‌های قرمز جذاب سریلانکا
• یاقوت قرمز ویتنام
• یاقوت سرخ تایلند

همانطور که از لیست بالا پیداست، بیشترین تنوع رنگ و محل استخراج در سنگ یاقوت سرخ دیده می‌شود. به همین دلیل این رنگ از یاقوت دارای اختلاف قیمت زیادی بوده و تشخیص اصالت آن کار سختی است. همچنین نمونه‌های غیر اصلی یاقوت قرمز به وفور در بازار جواهرات یافت می‌شود.

یاقوت کبود

سنگ قیمتی سفایر (Sapphire) که رنگ آبی آن به شدت چشم نواز و جذاب است، همان یاقوت کبود در دنیای جواهرات محسوب می‌شود. به طور کلی یاقوت کبود هر چقدر که رنگ یک دست‌تر و پر رنگ‌تری داشته باشد، ارزش بیشتری خواهد داشت. به همین دلیل یاقوت کبود یا همان سفایر را بر اساس طیف رنگی به دسته‌های مختلف تقسیم می‌کنند. البته که برخی از سفایرهای کم ارزش نیز با نام یاقوت کبود به فروش می‌رسند که که طیف رنگی خاکستری متمایل به آبی دارند.

یاقوت بنفش

سنگ یاقوت بنفش به دلیل ترکیبات وانادیومی که در ساختار شیمیایی خود دارد به یک سنگ قیمتی تبدیل شده است. همچنین یاقوت بنفش در بین مردم سراسر دنیا به شدت محبوب بوده و ترکیب شدنش با فلزات نقره‌ای یک نتیجه بی‌عیب و نقص را به همراه دارد. البته که این رنگ از یاقوت در طبیعت به سختی یافت می‌شود و مانند یاقوت بر اساس طیف رنگی قیمت گذاری خواهد شد.

یاقوت مونتانا

یاقوت مونتانا به دلیل محل استخراج خود ( منطقه مونتانا در ایالات متحده آمریکا ) با این نام به شهرت رسیده است. به طور کلی می‌توان گفت که یاقوت مونتانا از نظر ترکیب رنگ در دو طیف سبز و آبی جای می‌گیرد. اما خاص‌ترین رنگی که این نوع یاقوت را جذاب می‌کند، ترکیب رنگ سبز، آبی و خاکستری دودی در برخی از یاقوت‌های مونتانا است.

کانی شناسی یاقوت:
سختی:۹

سنگ یاقوت، کریستال اکسید آلومینیوم است که با گونه های مختلفی از مواد معدنی، رنگهای متفاوتی ایجاد می کند؛ اگر سنگ یاقوت قرمز باشد، روبی نام خواهد گرفت، رنگ آبی آن به دلیل وجود تیتانیوم و آهن است. آهن به تنهایی رنگ زرد ایجاد می کند که “توپاز اورینتال ” نام دارد. ترکیب تیتانیوم و آهن نیز رنگ سبز ایجاد می کنند و چه باور کنید یا نکنید ترکیب اکسید آلومینیوم، تیتانیوم و آهن رنگ ارغوانی نیز تولید می کنند. گونه کمیاب و محبوب سفایر ، رنگ نارنجی مایل به صورتی، مخلوطی از کروم و آهن است. سفایر سفید کاملاً خالص است و هیچ ماده معدنی دیگری در آن ترکیب نشده است.

ساختار شیمیایی و کانی شناسی سنگ یاقوت

• همچنین طبق تحقیقات معتبر انجام شده ساختار بلورین یاقوت سه آسه، لوزی و منشور شکل تشخیص داده شده است. به همین دلیل نیز شکست نور زیبایی در درون یاقوت سرخ رخ می‌دهد.سختی 9 در مقیاس Mohs، نشان می‌دهد که یاقوت مقاومت بسیار بالایی در مقابل شکستگی و خراش دارد. همچنین با وجود چنین سختی قابل توجهی دیگر نیازی نیست که خیلی نگران خراب شدن جواهرات یاقوتی خود باشید. ناگفته نماند که چگالی یاقوت طبیعی حدود 3.97 تا 4.05 است.

پاکی(clarity):

پاکی در سنگ بسیار مهم بوده و ارتباط مستقیم به میزان ناخالصی های درونی و اشکالات بیرونی سنگ دارد و در میزان نور وارده به سنگ موثر بوده . پاکی در سنگ بسیار مهم و از نظر زیبایی سنگ حائز اهمیت است و از طرفی دیگر ناپاکی در سنگ هم استحکام سنگ را هم پایین می آورد.

درجه بندی مربوط به ناخالصی سنگ های رنگی:

EC=eye clean: در زیر بزرگنمایی 10برابر ناخالصی دده نمی شود.

SI=Slightly included: ناخالص ها با چشم غیر مسلح به سختی مشاهده می شود.

MI=moderately included: ناخالصی ها با چشم غیر مسلح به وضوح مشاهده می شوند.

HI=highly included: ناخالصی ها با چشم غیر مسلح بسیار دیده می شود.

SevI=severely included: با چشم غیر مسلح کلا ناخالصی مشاهده می شود.

مشهور ترین ها

• یاقوت سرخ ادوارد که یک نوع بسیار مشهور از انواع سنگ یاقوت است با وزنی حدود ۱۶۷ قیراط که در موزه ای مشهور در انگلسان نگهداری می شود.

سنگ ستاره ریوز با وزنی حدودا  ۱۳۹ قیراط که در موزه نیویورک نگهداری می شود.

• نگین لانگ استار با وزن ۱۰۰ قیراط که در موزه ای معروف در کشور آمریکا   نگهداری می شود
• 

• راه های تشخیص یاقوت اصل

  یاقوت اصل را چگونه تشخیص دهیم؟ از آنجایی که شناسایی سنگ یاقوت اصل به سال ها تجربه نیاز دارد و گاهی اصل بودن سنگ را به کمک وسایل الکتریکی بررسی می کنند ما چند روش ساده برای تشخیص سنگ یاقوت اصل را برای شما بیان می کنیم:

  1. این گوهر دارای رگه های ریزی می باشد و درصورتی که بدون رگه باشد دارای قیمتی بسیار بالا است.
  2. فقط الماس است که میتواند بر روی آن اثر بگذارد و این بهترین راه برای تشخیص یاقوت اصل است.
  3. معمولا وزن یاقوت حداکثر دارای 20 قیراط می باشد. (این بدان معنی نیست که بالای 20 قیراط یافت نمی‌شود، در بازار ایران یافت می شود اما به ندرت بنابریان اگر نگینی با وزن بالای 50 قیراط مشاهده کردید حتما در تعیین اصالت آن وسواس به خرج دهید)
  4. رنگ سنگ یاقوت اصل، رنگی تیره و نسبتا مات می باشد در حالی که رنگ نوع مصنوعی بسیار شفاف و زلال می باشد. (البته که نگین اصل با شفافیت بالا هم وجود دارد اما بشدت و بشدت نایاب است)
  5. وجود ناخالصی ها در سنگ یاقوت اصل بسیار معمول است پس درصورتی که نگین مورد نظر بسیار خالص بود در بررسی آن دقت نظر بیشتری داشته باشید.
  6. روش های تشخیص حرفه ای دیگری مانند عبور اشعه ماورا بنفش و بررسی پدیده فلورسانس نیز وجود دارد که احتیاج به ابزار و تجربه بیشتری دارد.
  7. مقاومت بالا در برابر گرما و نور و مواد شیمایی یکی دیگر از روش های تشخیص یاقوت اصل نیز میباشد.

  8. فاکتور های ارزش گذاری یاقوت سرخ

     الماس ها به وسیله ی معیار های مختلفی طبقه بندی می شوند که به آن ۴ سی گفته می شود

     ۴CS: Color ,Cut ,Clarity ,Carat

     یاقوت ها هم با همین معیار ها ارزش گذاری می شوند ولی یک فاکتور دیگر هم در ارزش گذاری یاقوت سرخ دخیل است و آن هم محل پیدایش آن است.

  9. بزرگترین و مشهورترین یاقوت های سرخ جهان عبارتند از:
     ۱-یاقوت سرخ ادوارد با وزن ۱۶۷ قیراط که در موزه لندن نگهداری می شود.
     ۲-یاقوت ستاره ریوز با وزن ۱۳۹ قیراط که در موزه آمریکا نگهداری می شود.
     ۳-یاقوت لانگ استار با وزن ۱۰۰ قیراط که در موزه نیویورک نگهداری می شود.