سنگ زبرجد
نام علمی سنگ زبرجد پریدوت (Pridot) است و منشاء آن به کشور مصر باز می‌گردد.
یکی از مشخصات و ویژگی‌های منحصر به فرد این سنگ، رنگ ثابت آن است. رنگ این سنگ سبز دائمی است اما با توجه به درصد آهن موجود در آن می‌تواند از رنگ سبز تیره تا روشن متفاوت باشد.
سنگ پریدوت
نام دیگر سنگ زبرجد پریدوت است. محل قرارگیری اصلی این سنگ باارزش، در پوسته زمین است و به‌علت دشواری استخراج آن از قیمت نسبتاً بالایی در میان سایر انواع سنگ های قیمتی برخوردار است. ممکن است در بعضی مناطق به‌واسطه فعالیت آتش‌فشان‌ها این سنگ‌ها به‌طور طبیعی به سطوح بالاتر زمین برسند.
ساختار شیمایی و فیزیکی
ازنظر شیمیایی سنگ زبرجد سبز از سیلیکات منیزیم آهن تشکیل‌شده است. شدت رنگ سبز آن به میزان آهن بستگی دارد. البته ممکن است در این گوهر مقدار کمی نیکل و کرمیم نیز دیده شود. توجه داشته باشید زبرجد یا پریدوت در رنگ سبز تیره دارای سختی زیادی نیست و در تماس با اسید مقاومت چندانی ندارد.
گوهر زبرجد در رنگ زرد مایل به سبز تا زیتونی و حتی سبز قهوه‌ای دیده‌شده و در برابر نور خورشید بسیار درخشان است. از این‌رو ممکن آن را با سنگهای زینتی و یا جواهرات مشابه مانند سنگ های قیمتی سبز رنگ از جمله: سنگ زمرد، سنگ تورمالین و یا سنگ یشم اشتباه بگیرند. البته خاصیت شکستگی دوگانه این سنگ ویژگی متمایز آن است. محبوب‌ترین و گران‌قیمت‌ترین رنگ در زبرجد دارای 15% آهن و به رنگ سبز پررنگ هست.
قیمت سنگ زبرجد چقدر است
در قیمت‌گذاری روی سنگهای زبرجد اصل فاکتورهای بسیاری دخیل هستند. برای مثال اندازه این سنگ با قیمت آن رابطه مستقیم دارد، یعنی سنگ زبرجد درشت ارزش بیشتری نسبت به انواع ریز آن دارد.
خلوص و شفافیت این سنگ از دیگر فاکتورهای موثر بر قیمت آن است که مانند اندازه رابطه مستقیم با قیمت دارد. گونه‌هایی از این سنگ که درخشش بالا و زیبایی دارند بسیار محدود هستند. هر چه ابعاد سنگ بزرگتر شود به دلیل وجود ناخالصی از شفافیت آن کاسته میشود.
از این سنگ روی انواع جواهرات نقره و سایر فلزهای زینتی به‌عنوان نگین استفاده میشود. قیمت جواهر انتخابی نیز از دیگر فاکتورها برای قیمت‌گذاری است. مهمترین فاکتور وزن و خلوص این سنگ است. در کل میتوان گفت سنگ یا نگین زبرجد در ردیف گرانترین سنگ های قیمتی و جواهرات دنیا قرار می‌گیرد.
زبرجد ، خاستگاه و منابع
بیشتر سنگ های جواهر در پوسته زمین شکل می گیرند اما زبرجد سبز در قسمت های عمیق جبه زمین تشکیل می شود.
بلورهای زبرجد در ماگما بالاتر از جبه هستند و با فعایت آتشفشانی یا تکتونیک هسته ای
به روی زمین آمده و در صخره های آتشفشانی پوشانده می شوند.
در گذشته جزیره آتشفشانی زابارگاد در دریای سرخ محل مهمترین گنجینه های این سنگ بود.
سنگ های کشف شده 3500 سال قدمت داشتند و قرن ها رها شده بودند بعدها در حدود سال 1900 بود که کشف و استخراج شان آغاز شد.
امروزه مهمترین منابع این سنگ در پاکستان وجود دارد.
مواد زیبایی نیز در میانمار و ویتنام یافت شده است.
سایر مخازن در استرالیا، برزیل، چین، کنیا، مکزیک، نروژ، آفریقای جنوبی، سریلانکا، تانزانیا و آمریکا وجود دارند.
اخیرا چین تبدیل به بزرگترین تولید کننده زبرجد شده است.
رنگ زبرجد
زبرجد یکی از کمیاب ترین گونه های سنگ جواهر است که یک رنگ دارد.
شدت رنگ سبز آن بستگی به مقدار آهنی دارد که درونش وجود دارد.
سبز پررنگ زبرجد محبوب ترین و گران ترین نوعش است.
شفافیت و درخشندگی زبرجد
زبرجد شفافیت بسیار عالی دارد. گونه های درخشانش خیلی محدود هستند.
سنگ های بزرگتر به دلیل وجود ناخالصی اندکی ابری شکل و مات شده اند.
وقتی برش و صیقل داده شوند، درخشش فوق العاده ای مثل شیشه پیدا می کنند.
برش و شکل زبرجد
زبرجد معمولا به دلیل شفافیت زیادی که دارد تراش داده می شود.
برش های پلکانی در آن خیلی محبوب هستند.
زبرجد را می توان در شکل هایی مانند دایره های مهره ای قدیمی، بیضی، زمردی و بالشی پیدا کرد.
ویژگی های گوهر شناسی زبرجد
فرمول شیمیایی: (Mg, Fe)2SiO4 سیلیکات آهن مگنزیم
شکل بلور: راست لوزی، منشور فشرده، شیارهای عمودی
رنگ: زرد مایل به سبز، سبز زیتونی، قهوه ای
مقاومت: 6.5 تا 7 بر روی مقیاس Mohs
شاخص انکسار: 1.650 تا 1.703
چگالی: 3.28 تا 3.48
شکاف: نامشخص
شفافیت: شفاف
انکسار دوگانه یا شکست دوسویه: 0.036 تا 0.038
درخشندگی: شیشه ای، روغنی
شب نمایی: ندارد
انواع زیورآلات زبرجد
این سنگ اندازه ها و اشکال مختلفی دارد. به همین جهت، استفاده از آن برای علاقمندان، در قالب انواع زیورآلات، به سهولت امکان پذیر است.
انواع تراش اسفن
اسفن به شکل های مختلف برش داده می شود تا تجزیه نور فوق العاده اش نمایان گردد.
اسفن را می توان در شکل هایی مانند هشت ضلعی، چندضلعی، مربع، دایره، بیضی، گلابی یا کوسنی دید.سنگ های شفاف تا مات معمولا تراش داده می شوند.
کار با اسفن برای گوهرتراش مشکل است زیرا خیلی زود می شکند و بسیار نرم است اما ارزش تلاش کردن را دارد زیرا وقتی صیقل ببیند نتایج فوق العاده ای نشان خواهد داد.
انواع رنگبندی اسفن
این کانی Pleochroism قوی (چند رنگی) این کانی می باشد که در سه جهت مختلف می تواند سه رنگ متفاوت را به نمایش بگذارد.اسفن در رنگ های زرد، قهوه ای، سبز یا قرمز و انواع رنگ های کنیاکی دیده می شود.اسفن سبز پررنگ را اسفن کروم نیز می شناسند زیرا علت رنگش وجود کرومیوم است.اسفن کروم و اسفن سبز مایل به زرد محبوب ترین رنگ ها هستند.اسفن قرمز رنگ خود را از ناخالصی های منگنز می گیرد و گاهی به آن گرینوویت نیز می گویند.
سنگهایی که مشابه سنگ اسفن هستند
اسفن را در کنار اسکاپولیت، آپاتیت و کوارتز می توان دید.با این حال بر اساس شاخص انکسار بیشتری که دارد، متمایز شده است و به دلیل ضریب شکست OTL، به راحتی قابل شناسایی است.اسفن با زرگون نیز دیده می شود.اسفن ساختار شیمیایی مشابهی با تیلاسیت، مالایات و فرسمانتیت دارد.سایر سنگ های مشابهی که گاه به جای اسفن معرفی می شوند بریل زرد، دراویت، بریل طلایی، شیلیت، توپاز، زیرکن و ایدوکراز هستند.
