شبق Jet
شبق در اصل یک نوع زغال سیاه و براق است.
طبق مطالعات باستان شناسی این سنگ در عصر مفرق به خوبی شناخته شده بود. شواهد نشان می دهند که در گذشته از شبق برای ساخت مهره، بازوبند و انگشتر استفاده می شده است. شبق از جنس زغال لیگنیت است.
اسامی دیگر شبق
شَوَ، شبه، شبک، کهربای سیاه، جت
تولید کنندگان عمده شبق
انگلیس، اسپانیا، فرانسه، آلمان، لهستان، هند، ترکیه، چین، روسیه، آمریکا
کانی هایی که ممکن است با شبق اشتباه شوند
آنتراسیت، قیر، زغال سنگ، اونیکس، شورل، شیشه و لاستیک
مشخصات فیزیکی، شیمیایی، کانی شناسی و گوهرشناسی شبق
رنگ: سیاه تا قهوه ای تیره
شفافیت: مات
وزن مخصوص: 1.1 تا 1.4
علت رنگ: کربن سیاه
فلوئورسانس: خنثی
سختی: 2.5 تا 4
جلا: شیشه ای، مومی
رنگ خاکه: سیاه تا قهوه ای
سطح شکستگی: صدفی
رخ: ندارد
رده بندی: اورگانیک
ضریب شکست نوری: 1.640 تا 1.680
شکست دوگانه: ندارد
زاویه حد: 36.5 تا 37.6 درجه
سیستم تبلور: آمورف
نالیز شیمیایی: مواد آلی با منشا دریایی، کربن، هیدروژن، اکسیژن
فرمول شیمیایی: هیدرو کربن، نوعی لیگنیت (بیتومین)
مراقبت از شبق
شبق حساس به حرارت است با بوی زغال یا روغن، به نور مقاوم است و اسید ها ممکن است سطح آن را کد کنند.
نحوه پاکسازی شبق
فقط با آب سرد و صابون
نکات بارز در مورد شبق
جلا و رنگ بهترین شبق به طور یکنواخت سیاه بوده و به راحتی جلاپذیر می باشد. شبق جلاناپذیر به شبق حرامزاده “بیج” موسوم است. ممکن است شبق دارای ناخالصی پیریت باشد. در اثر با پشم الکتریسیته ساکن پیدا می کند. شبق با حرارت یا نقطه داغ قابل تشخیص می باشد.
بهسازی شبق
شبق بهسازی ندارد.
شبق (jet) ماده ای است کاملا آلی مثل زغال سنگ، که میلیون ها سال پیش از بقایای چوب های غرق شده در مرداب ها شکل یافته، آن گاه در اثر فشار حاصل از دفن شدن فسیلی شده است.
رنگ آن سیاه یا قهوه ای تیره است که ممکن است حاوی درونگیرپیریت و به رنگ فلزی با جلای فلزی باشد.
به خوبی صیقل پذیرفته و گاهی تراش می شود. هنگامیکه آن را سوزانده و یا میله داغی به آن فرو برند بوی زغال از آن متصاعد می شود.
محل وقوع
شواهد حاکی از استخراج آن از ۱۴۰۰ سال قبل از میلاد است. کارهای ساخته با آن در گورتپه های ما قبل تاریخ یافت شده است. در خلال تصرف جز اثر انگلستان بدست رومی ها، کارهای ساخته از آن به روم برده شد و شاید قدیمی ترین ذخیره گاه مشهور آن ویتبی یور کشایر انگلیس باشد، که از قرن نوزدهم میلادی عمدتا از آن به عنوان زیورآلات عزاداری استفاده می شده که در واقع استخراج و ساخت کار با آن منبع عمده درآمد بوده است.
دیگر مکان های دارای این ماده، اسپانیا، فرانسه، آلمان، لهستان، هند، ترکیه، روسیه سابق، چین و آمریکا هست.
توصیف کلی
نام شبق از نامی قدیمی در فرانسه که به سواحل مدیترانه گفته می شده مشتق شده است. شبق یک ماده آلی به رنگ سیاه است که در حقیقت یک زغال سنگ قیر یا بینومن دار (Bituminous Coal) میباشذ و از بقایای چوب های غرق شده در مرداب ها و تحت فشار زیاد در میلیون ها سال به صورت فسیل شکل می گیرد و به رنگ سیاه و قهوه ای تیره نمایان می شود. در صورتی که حاوی پیریت باشد به رنگ برنجی یا جلای فلزی ظاهر می شود. معمولاً جلا و رنگ بهترین شبق ها به طور یکنواخت سیاه بوده و به راحتی جلا پذیر می باشند. در صورتی که شبق سوزانده شود و یا یک میله داغ به داخل سنگ فرو برده شود بوی زغال از آن متصاعد می شود. تعدادی از شبق ها قدرت الکتریسیته دارند و زمانی که آن ها را مالش می دهیم مقداری الکتریسیته تولید می کنند.
کانی هایی مانند آنتراسیت، قیر، زغال سنگ، اونیکس، تورمالین سیاه و شیشه از لحاظ ظاهری خیلی شبیه شبق هستند و در برخی موارد با آن اشتباه گرفته می شوند.
از تولید کنندگان بزرگ شبق می توان به کشورهای انگلستان، اسپانیا، فرانسه، آلمان، لهستان، هندوستان، ترکیه، چین، روسیه و آمریکا اشاره کرد.
