سنگ مرجان چیست؟
مرجان (coral) گوهری با منشا آلی است که از اعماق دریا بدست می آید. این گوهر دارای شفافیتی مات بوده و از رنگهای قرمز، صورتی، سفید، سیاه و آبی آن به عنوان گوهر در جواهرات استفاده میشود.
سنگ مرجان چیست و چگونه تشکیل میشود؟
مرجان ماهیتی با منشا آلی دارد که از ترشح مواد آهکی از جنس کربنات کلسیم توسط تشکل بیولوژیکی از میلیون ها آبزی خیلی کوچک نرم تن به نام پولیپ (Polyp) بوجود می آید. این جانوران متصل به هم همزمان که رشد میکنند در طی زمان های بسیار طولانی شاخه های پیچیده و ساختار اسکلتی همانند کاخی سخت زیر خود ساخته و کلنی هایی متشکل از پولیپ به شکل تپه های دریایی و یا صخره های مرجانی را بوجود می آورند.
قسمت بیشتر سنگ مرجان در حقیقت مواد اسکلت مرده است و قسمت زنده آن فقط یک لایه نازک روی سطح خود میباشد. مرجان های سالم و زنده معمولا رنگی هستند. این رنگها میتوانند شامل سفید، زرد، قرمز، نارنجی، برنزی و سبز باشد. سرعت تشکیل مرجانها بسیار کند پیش میرود و در سال فقط یک میلیمتر به اندازه آنها اضافه می شود. 10 تا 20 سال زمان میبرد تا حیات یک مرجان بازیابی شود.
| جدول خصوصیات سنگ مرجان | |
|---|---|
| ترکیب شیمیایی | CaCO3 -Mostly Calcium Carbonate |
| رنگ | سفید، قرمز، نارنجی، صورتی، خاکستری، سیاه |
| رنگ خاکه | سفید |
| شفافیت | مات تا اوپاک |
| کلیواژ | صدفی شکل |
| جلا | شیشه ای، روغنی |
| ضریب شکست نور | 1.65 – 1.48 |
| شکست دوگانه | 0.172 |
| سختی موهس | 4 – 3 |
| وزن مخصوص | 2.7 – 2.6 |
| سیستم کریستالی | هگزاگونال ، بدون شکل با بلورهای میکروسکوپی |
| فلورسانس | ندارد |
بهترین نوع سنگ مرجان قرمز با کیفیت جواهری کدام است؟
در گذشته در اروپا از مرجان قرمز رنگ استفاده و بهترین رنگ مرجان قرمز را “روبروم کورالیوم (Corallium rubrum)” میخواندند که بسیار محبوب، نوع جواهری ارزشمند و در بازار با نام مرجان اصیل “noble coral” نیز شناخته شده است. کورالیوم ها اغلب از مدیترانه وارد میشد. در سال های اخیر چندین نوع مرجان از اقیانوس ها و مناطق مختلفی از جهان وارد میشود. کورالیوم ها همانند شاخه های درخت در کلنی ها زندگی میکنند.
رنگ آنها از سفید تا سایه های صورتی، سرخ روشن مانند ماهی سالمون، قرمز خونی و عمیق است. آنها در دریای مدیترانه، ژاپن، چین و برخی دیگر مناطق اقیانوس یافت میشوند. بهترین نوع گوهر مرجان در ارتفاع 100 تا 160 فوتی یافت میشود. کمیاب شدن و از بین رفتن بسترهای مرجانی کورالیوم سبب افزایش قیمت آنها شده است. بهمین دلیل سایتس (CITES)؛ کنوانسیون بین المللی تجاری در حافظت از جانوران و گیاهان در معرض خطر، قوانینی در جهت تنظیم مقدار برداشت و یا مجوز صادر کردن آنها ایجاد کرده است. هرچند در عمل بازار راه خودش را طی میکند.
سنگهای مرجان تقلبی، بهسازی شده
به طور گسترده تا کنون از مواد مختلفی نظیر پلاستیک، شیشه، شاخ، سرامیک، کامپوزیت، مواد پلیمری و اپوکسی و پوسته های صدف رنگ شده جهت ساخت شبهه سنگ مرجان استفاده شده است. به تازگی محققان GIA دریافتند که از مواد اورگانیک استخوان طبیعی و رنگ به صورت همزمان در جهت ساخت نگین های کابوشن مرجان تولید شده است. استفاده از استخوان در جواهرات به همراه رنگ کردن آنها از زمان باستان در جواهرسازی کاربرد داشته است. احتمالا ریسه های ارزان قیمت سنگ مرجان قرمز بسیار تند را در بازار به وفور دیده اید. امروزه این گوهر را با انواع روش های رنگ دهی مانند رزین ها و نفوذ رنگ به درون حفرات آن بهسازی میکنند.
مرجان خیزرانی یا بامبو کورال
این نوع مرجان های شاخه ای از خانواده Isididae بوده و در دریاهای عمیق یافت میشوند. امروزه آنها را بوسیله رزین رنگ کرده و به عنوان بدل مرجان قرمز روبروم کورالیوم و گاهی با رنگ نارنجی به فروش میرسانند. شکل و شمایل درخت گونه و ساخته شده از کلسیم کربنات و راسته خراشهای روی سطح آن شبیه نوع باکیفیت مرجان قرمز است. برخی از قطعات ساخته شده از مرجان خیزرانی مربوط به 4000 سال پیش است.
انواع دیگر مرجان ها
سنگ مرجان آبی
Heliopora coeruliaیا مرجان آبی رنگ با ترکیب بافت رشته بلورین آراگونیت خود و شاخی آلی در مناطقی از اقیانوس هند و جنوب غربی اقیانوس آرام و مناطق دیگری نظیر ژاپن و استرالیا در سدهای آبسنگی از صخره های مرجانی یافت میشود. آنها بر خلاف مرجان های درختی شکل، در حجم وسیعی در ساختار اسکلتی آراگونیتی آبی رنگ و در حفرات باریکی که پولیپ ها زندگی میکنند پوشیده شده اند. بزرگترین کلنی از مرجان آبی در جنوب غربی ژاپن یافت شده است. تاجران مرجان های آبی رنگ فقط تحت شرایط بسیار سخت گیرانه و اخذ مجوز، اجازه تجارت دارند.
سنگ مرجان سیاه
Antipatharian یا مرجان سیاه رنگ بیشتر با ساختار اسکلتی درختی با رنگ شبق سیاه مانند خود و پوشیده از پولیپ های زنده و سطحی براق معروف اند. ارتفاع آنها میتواند از 10 cm تا 3 m باشد. آنها تقریبا در هر منطقه آب های عمیق (بخصوص عمق 30 متری) دریاها وجود دارند. برخلاف نام آنها، مرجان های سیاه به ندرت سیاه هستند و اغلب بسته به نوعشان قهوه ای، قرمز، سبز، زرد و یا سفید هستند.
مرجان طلایی هاوایی
Kulamanamana haumeaae یا مرجان طلایی هاوایی با بازی رنگ شبیه به چشم ببر بسیار کمیابند و در نزدیکی هاوایی یافت شده اند. شهرت آنها در گذشته برای استفاده در جواهرات لوکس بوده است ولی امروزه قوانینی وضع شده که اجازه برداشت آنها را نمیدهند. مرجان های طلایی رنگی که امروزه فروخته میشوند درواقع نوع رنگ شده و یا از گونه مرجان سیاه کمرنگ میباشند.
مرجان های سفید
مرجان های سفید در اثر افزایش دمای آب، تغییر شرایط محیطی و نور دچار استرس و بلیچینگ یا رنگ رفتگی شده و سفید میشوند. هنگامی که دمای آب زیاد میشود، مرجان ها جلبکی همزیست در بافت خود را خارج و رنگ آنها به سفید تغییر میکند. از آنجایی که سنگهای مرجان بسیار حساس بخصوص به دما هستند، افزایش گرمای جهان، اسیدی شدن و آلودگی ها به همراه ماهیگیری جمعی و شکار غیر اصولی بیش از حد آنها، حیاتشان را به خطر انداخته است.
تراش
سنگ مرجان به صورت خام دارای جلایی مات و کدر است ولی پس از پولیش دادن براق میشود. گاهی آنها را با روغن یا دیگر مواد بهسازی میکنند تا راحت تر صیقل داده و صاف تر و براق تر شوند. به طور کلی اغلب با وسایل ابتدایی مانند چاقو، سوهان و یا اره اشکال مختلفی از این گوهر را ساخته و یا با مته سوراخ میکنند. به عنوان نگین اغلب آن را به صورت گنبدی یا کابوشن میتراشند. از سنگ مرجان در انواع دستبند، گردنبند، اشیا کلکسیونی کوچک و یا در زیورآلات استفاده میشود. لازم است بدانید که در نگهداری از جواهرآلات سنگ مرجان باید نهایت دقت را به خرج داده و این گوهرها نسبت به اسید، حرارت و گرما، فشار و ضربه آسیب پذیرند و حتی ممکن است چنانچه طولانی مدت در معرض آفتاب قرار بگیرند رنگشان کمرنگ شود. به علت سختی پایین سنگ مرجان احتمال خش پذیر بودن آنها در کنار سنگهایی مانند عقیق یا کوارتز یا اجسام فلزی که سخت تر از مرجان هستند وجود دارد. پس حتما این گوهر را جدا از سنگهای سخت تر قرار دهید. برای پاک کردن آنها میتوانید از پارچه منعطف و آب ولرم استفاده کنید و سپس گوهر را در جعبه جواهر خود قرار دهید.
