نفریت (nephrite)
در گذشته نفریت را یشم می پنداشتند. در سال 1863 یک فرانسوی ثابت کرد که این کانی های هفت هزار ساله با هم متفاوتند. البته تمایز یشم از نفریت برای مردم عادی بسیار مشکل بوده و ماهیت واقعی کانی های تشکیل دهنده آن اشتباه گرفته می شود.
واژه نفریت در زبان یونانی به معنای کلیه است ؛ با ترکیب شیمیایی Ca2(Mg,Fe)5[OHaSi4O11]2 نوع سخت و فشرده ای از گروه آکتینولیت (Actinolite Group) یا ترمولیت (کانی های خانواده آمفیبول) می باشد . از یشم سبز سخت تر بوده و معمولا به صورت توده های نیمه شفاف یا مات به رنگ های سبز تیره ، خاکستری ، سفید ، آبی مایل به سبز ، زرد ، سیاه و یا حتی قرمز دیده می شود اما رنگ سبز آن مرغوب تر و گرانبهاتر می باشد. انواع خال دار و نوار مانند آن نیز موجود است. برای بهبود کیفیت این کانی آن را به طور مصنوعی رنگ می کنند.
مهم ترین نوع این کانی به رنگ سبز تیره است و «یشم اسفناجی» یا «یشم چینی» خوانده می شود. یشم روسی با رنگ سبز اسفناجی نیز نوعی از این کانی نیمه گرانبها می باشد که در غرب دریاچه بایکال یافت می شود.
قبل از سال 1800 میلادی در چین و زلاندنو و سواحل اقیانوس های آرام و اطلس مورد توجه بوده است. تا قبل از سال 1750 میلادی جیدایت در چین ناشناخته بود و حجاری های چینی قبل از اواسط قرن هجدهم منحصرا بر نفریت انجام می شده که یشم خوانده می شد.
معادن نفریت
معادن اصلی آن در غرب سینک کیانگ و در نزدیکی کاشغر و ختن در چین در میان سنگ های سرپنتین و رسوبات بستر رودخانه قرار داند. در جنوب نیوزیلند نیز استخراج می شود ولی صدور آن به خارج از کشور ممنوع می باشد.
معادن دیگری نیز در استرالیا ، برمه ، برزیل ، کانادا ، مکزیک ، گینه نو ، تایوان و لهستان وجود دارد.
مرکز اصلی صادرات نفریت برمه و گواتمالا است و مرکز تراش مدرن آن کانادا می باشد.
در اینجا به بررسی تفاوت های جیدایت و نفریت می پردازیم :
- درجه سختی جیدایت از نفریت بیشتر و به همین خاطر نفریت از جیدایت نرم تر می باشد.
- نفریت بیشتر فیبری و جیدایت ظاهری بیشتر کریستالی دارد.
- نفریت بیشتر دارای رنگی یکنواخت و جیدایت اغلب لکه دار و رگه ای است.
- نفریت حالتی صابونی با پرده رنگی کهنه و ظاهری فشرده است اما جیدایت بیشتر سرزنده و با پرده رنگی شفاف است.
از جیدایت و نفریت در زمان های ما قبل تاریخ به عنوان سنگی سخت در حجاری استفاده می شد.
در گذشته این کانی ها را به وسیله کوارتز تراش می دادند ولی امروزه از پودر الماس یا کربوراندوم استفاده می کنند. مراکز اصلی تراش این دو سنگ در کانتون ، پکن و هنگ کنگ قرار دارند.
سنگ نفریت یشم چیست؟
سنگ نفریت یشم یک کانی کریستالی خیره‌کننده با توده‌های کریستالی متراکم و فیبری هستند. سنگ نفریت یشم و یشم از زمانی که کشف شدند، با وجود ترکیب شیمیایی بسیار متفاوتشان، با یکدیگر اشتباه گرفته شده‌اند.
سنگ نفریت یشم نرم و فیبری است. نفریت قطعاً محبوب‌تر و پرکاربردتر از این دو نوع است و یافتن آن آسان‌تر است.
معنی سنگ نفریت یشم چیست؟
نام نفریت از کلمه یونانی nephros گرفته شده است که مستقیماً به معنای کلیه است. سنگ‌ها و سنگ‌ریزه‌هایی که سنگ نفریت یشم از آنها استخراج میشود، به طرز چشمگیری شبیه به یک کلیه هستند.
سنگ نفریت یشم بخشی از خانواده کریستال‌های سیلیکات است، در مجموعه‌ای از رنگهای خاص وجود دارد و این باعث میشود تفاوت بین سنگ نفریت یشم و یشم دشوار باشد. سنگ نفریت یشم بیشتر در سایه‌های سبز یا بژ یافت می‌شوند. آنها همچنین در رنگهای قهوه‌ای تیره، سیاه، خاکستری – قهوه‌ای، زرد و زرد – سبز یافت می‌شوند.
سنگ نفریت یشم بیشتر در روسیه، نیوزلند، چین، تایلند و کانادا یافت می‌شوند.
نحوه استفاده از سنگ نفریت یشم
سنگ نفریت یشم یک سنگ بسیار محبوب برای جواهرات از همه نوع است.
تفاوت بین یشم و سنگ نفریت یشم چیست؟
تشخیص تفاوت بین سنگ نفریت یشم و یشم کاری نیست که هرکسی بتواند انجام دهد. معمولاً برای بررسی سنگ و تشخیص تفاوت‌ها به متخصص نیاز است.
سنگ نفریت یشم تمایل به شفافیت و درخشندگی کمتری نسبت به یشم دارد. گفته میشود که درخشش سنگ نفریت یشم صمغی است و درخشش یشم بیشتر شبیه شیشه است.
راه دیگر برای تشخیص تفاوت بین این دو اندازه‌گیری سنگ در مقیاس موس توسط یک جواهرساز است. سنگ نفریت یشم در حدود 6 تا 6.5 وارد میشود و یشم بین 6.5 تا 7 اندازه می‌گیرد.
مروری بر تاریخچه سنگ نفریت یشم
هنگامی‌که جواهرفروشان می‌خواهند ارزش سنگ‌های قیمتی را در نزد خریداران بالا ببرند و آن را به اثبات برسانند، سخن از معامله پیرکارتیر در سال ۱۸۱۱ را به میان می‌آورند که در ازای یک‌رشته مروارید طبیعی، ساختمانی را در خیابان پنجم منطقه مشهوری از مانهاتان خریداری و بعدها آن را تبدیل به دفتر مرکزی عرضه جواهرات فرانسوی در آمریکا می‌کند
.
باوجودآنکه صرف یک میلیون دلار برای انجام معامله مزبور مبلغ هنگفتی به نظر می‌رسد، اما در مقایسه با معامله چندمیلیون‌دلاری سرزمین در قبال دریافت جواهر حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و پیشنهاد دو شهر توسط حاکم چین در ازای اخذ مجموعه‌ای گرانبها از آثار هنری جید، چندان قابل‌ملاحظه به شمار نمی‌آید. اگرچه در نهایت، این اقدام عملی نشد؛ اما باعث شد نقش جید به‌عنوان گنجینه‌ای گرانبها در تاریخ چین و اهمیت آن در طی ۵۰۰۰ سال گذشته آشکار شده و این کشور در زمینه مهارت و تخصص در ساخت آثار هنری مزین به جید به‌عنوان مرکز اصلی عرضه در جهان شناخته شود.
نفریت (سیلیکات کلسیم و منیزیم) همان جید است که در معامله سنگ در ازای زمین مطرح شد. این نوع جید را با جیدیت اشتباه نگیرید که این اواخر با نام جانی نفریت در دسترس قرار گرفته و سال‌های پس از میلاد مسیح برای اولین‌بار در تاریخ چین موردتوجه قرار گرفت
.
از روز اول ورود به چین، جیدیت (سیلیکات کلسیم و منیزیم) جایگزین نفریت شد و حکم جید موردنظر و دلخواه هنرمندان و طرف‌داران را پیدا کرد. در نتیجه به گفته فریدوارد، عکاس و روزنامه‌نگار، اکثر چینی‌ها، تاریخچه نفریت و عظمت آن را در طول اعصار گذشته فراموش کرده‌اند و تنها تعداد معدودی از آنها به درک این نکته نائل آمده‌اند.
امروزه با گذشت دو قرن از ورود جیدیت به چین، نفریت جایگاه اولیه خود را از دست داده و در سطح زیورآلات معمولی قرار گرفته است. حتی یافته‌های جدید نفریت در نیوزلند، کلمبیا و بریتانیا که بهترین نمونه‌های آن با داشتن رنگ و درخشش خاص خود با جیدیت برمه به رقابت برمی‌خیزند، نتوانسته است از سقوط نفریت و تقلیل موقعیت آن در کشور چین جلوگیری کند.
به‌منظور احیا مجدد جایگاه ازدست‌رفته نفریت پس از تأخیری طولانی‌مدت، لازم است به زیبایی بازگردیم که هنوز به‌عنوان جید در جهان بر سر زبان‌ها بود. ازنقطه‌نظر فرهنگی، نفریت در چین بیش از دیگر تمدن‌های آن دوران اهمیت داشته است.
ممکن است زمرد در نزد مصریان و الماس از نظر هندیان قابل‌ستایش بوده و روم ارتش خود را برای یافتن مروارید و کهربا بسیج کرده باشد، اما ارزش نفریت از نظر چینی‌ها تا حدی است که حکام آن حاضر بودند کل شهرهای خود را برای دریافت نمونه‌های کار شده‌ای از آن به‌طرف معامله ببخشند.
