مشخصات هماتیت
هماتیت یا حدید یک کانی تیره رنگ با سختی موهس 5.5 تا 6.5 است که از اکسید آهن با فرمول شیمیایی (Fe2O3) تشکیل شده است. هماتیت در طیف های رنگ سیاه تا استیل، قهوه ای مایل به قرمز و خاکستری نقره ای وجود دارد. از نظر فیزیکی هماتیت یا حدید دارای رنگ خاکه قرمز خونی و فرم شکستگی نامنظم و صدفی شکل یا رشته ای (نوک تیز) و بدون کلیواژ می باشد.
سنگ حدید سیاه طبیعی (هماتیت)
ساختار کریستالی هماتیت بصورت هگزاگونال شش وجهی بصورت بلورهای سیاه و براق صفحه ای شکل است که به آنها اسپکیولاریت (Specularite) می گویند. این کلمه به معنی آینه است زیرا در ایام قدیم این کانی را بعد از تراش و صیقل به عنوان آینه استفاده می کردند. سنگ حدید پراکندگی، پدیده چند رنگی و فلورسانس نداشته و به صورت غیر شفاف و مات در طبیعت یافت می شود.
نحوه تشکیل سنگ هماتیت و استخراج آن
حدود 2.4 میلیارد سال پیش زمانی که اقیانوسها مملو از آهن و درصد ناچیزی اکسیژن بود فتوسنتز سیانوباکتری ها ناشی از نور خورشید موجب شد تا اکسیژن آزاد تولید و با آهن ترکیب و طی میلیون ها سال هماتیت در طی کف اقیانوس ها تولید شود. درواقع سنگ هماتیت از 70% آهن و 30 درصد اکسیژن تشکیل شده است.
هماتیت (حدید) در اثر تصعید شدن در فرآیندی آتشفشانی تشکیل می شود و به عنوان مهمترین و فراوان ترین نوع سنگ معدن آهن در نهشته های دگرگونی مجاورتی و یا با منشا رسوبی دیده می شوند. هنگامی که توده های سیلیسی مجاور نهشت های رسوبی بزرگ توسط آب فرو می نشینند هماتیت غنی تر شده و مقدار خلوص آهن آنها بالا می رود.
همانند بسیاری از مواد معدنی دیگر هماتیت خالص نیز کمتر دیده می شود. این سنگ به دلیل شرایط هیدروترمال یا تخریبی در طبیعت می تواند همراه سیلیکا، کالسدونی، چرت و لایه های باندی سنگ جاسپر قرمز ظاهر شود.
رنگ هماتیت
وقتی به شکل سنگ دانه ای برش و جلا داده می شود به رنگ خاکستری تیره تا خاکستری نقره ای است.
به عنوان یک سنگ معدنی وقتی نازک برش داده شود به رنگ قهوه ای مایل به قرمز است.
شفافیت و درخشندگی هماتیت
هماتیت وقتی پردازش نشده باشد درخشندگی مات آهنی دارد اما وقتی برش و جلا داده شود
بیشترین و شدیدترین درخشندگی بازتابگر که به درخشندگی فلزی هم شناخته شده است دارد.
سنگ های قیمتی با درخشندگی فلزی سطحی بازتابگر شبیه به فلز جلا داده شده دارد.
این سنگ های قیمتی مات هستند اما وقتی به صورت ورقه های نازک برش داده شود شفاف است.
برش و شکل هماتیت
به عنوان یک سنگ قیمتی، هماتیت معمولا کوژتراشی می شود.
اغلب این سنگ در اشیای تزئینی به صورت تراشیده شده و همچنین در طرح های کنده کاری شده قلم زنی استفاده می شود.
خصوصیات سنگ شناسی هماتیت
فرمول شیمیایی: 203Fe، اکسید آهن
ساختار کریستال: مثلثی، تقریبا پهن
رنگ: مشکی، خاکستری تیره، قهوه ای قرمز
سختی: 5.5-6.5 در مقیاس موس
ضریب شکست نور: 2.940-3.220
چگالی: 5.12- 5.28
شکاف پذیری: هیچ
وضوح: مات
شکست نور: دو برابر یا دوشکستی 0.287-
درخشش: فلزی، آهنی
منابع و ریشه های هماتیت
را می توان در نقاط فراوانی در سراسر دنیا کشف کرد.
بعضی از مهم ترین منابع شامل میناس گرایس، برزیل، کامبریا، انگلستان، الب و ایتالیا می شود.
مراکش، آفریقای جنوبی، بنگلادش، چین، نیوزلند، جمهوری چک و ایالات متحده ( مینسوتا، میشیگان، آریزونا و نیویورک) به تولید هماتیت باکیفیت معروف هستند.
در جزیره الب از عهد باستان اتروسکان، هماتیت استخراج می شده است.
یک فضاپیمای ناسا هم هماتیت را در مریخ کشف کرد.
