نام زمرد به چه معناست؟
به معنای سبز است و نام آن از واژه یونانی “اسماراگودس (Smaragdos)” گرفته شده که برخی نیز می گویند از زبان فارسی نشات گرفته شده است. در گذشته کلیه بلورهای سبز رنگ را زمرد می خواندند. اولین اشاره به آن در ادبیات غربی، از ارسطو است.
زمرد و کاربردهای آن
زمرد گران قیمت ترین سنگ در گروه بریل است. نام این سنگ از کلمه قدیمی فرانسوی esmeralde گرفته شده که ریشه یونانی از کلمه smaragdos به معنی سنگ سبز دارد.
زمرد سنگ سبز تیره از گروه بریل است که با کرومیوم رنگ گرفته است. بریل سبزی که وانادیم رنگ آنرا تشکیل داده الزاما زمرد نیست بلکه یک بریل سبز معمولی است.
از سال 1960 صنعت جواهرسازی آمریکایی این تعریف را تغییر داد و بریل های رنگ شده با وانادیم را هم زمرد دانست اما در انگلیس و اروپا چنین رویه ای صحت نداشت.
رنگ سبز قدیمی زمرد در دنیای سنگ های جواهر رقیب ندارد و یکی از چهار سنگ جواهر برتر گران قیمت محسوب می شود، این چهار سنگ عبارتند از یاقوت، لعل بدخشان و الماس به علاوه زمرد.
با وجود اینکه زمرد امروزه یکی از باارزش ترین سنگ های جواهر موجود در جهان است، بیشتر آنها به دلیل مقاومت کمی که دارند خیلی زود می شکنند.
بنابر GIA، زمرد به عنوان سنگ جواهر شفاف نوع سوم است یعنی حتی کیفیت خوب آن نیز که در جواهرسازی استفاده می شود در نسبت I2 تا I3 است.
مراکز استخراج زمرد
علیرغم اینکه کلمبیا مشهورترین منبع زمردهای سبزرنگ است، مخازن آنها در مکان های مختلفی از جهان حفر شده اند.
در دهه های اخیرا به دلیل کشفیات تازه در آمریکای جنوبی، آفریقا و اروپا تولید زمرد بیشتر شده است.
امروزه برزیل و زامبیا از جمله تولیدکنندگان برتر زمرد هستند و پس از آن کلمبیا قرار می گیرد.
زمردهای برزیلی به دلیل شفافیت و رنگ سبز مایل به زردی که درند قیمت شان بالاتر است
در حالیکه زمردهای زامبیایی رنگ سبز مایل به آبی شان خاص است و شبیه به زمردهای سبز کلمبیا هستند.
شناسایی زمرد طبیعی از نوع مصنوعی
تقریبا تمام زمردهای طبیعی حاوی ناسرگی هستند و در همه آنها از روغن یا انگم استفاده می شود تا ترک ها و شکاف ها پر شوند.
وجود همین روغن ها و انگم هاست که تشخیص زمردهای طبیعی را در میان سایر جواهرات مشابه آسان می کند.
نور مصنوعی تابیده شده و ناسرگی ها و شکاف های موجود در سنگ تاییدکننده زمرد طبیعی خواهند بود.
رنگ زمرد به دلیل وجود کرومیوم و وانادیوم است و در زیر نور طبیعی رنگ بسیار خودنمایی می کند. یکی از ساده ترین روش ها برای شناسایی زمردهای سبز آزمایش آنها در مورد میزان چگالی و سختی است.
مانند تمام انواع بریل، زمرد سخت تر از آپه تیت، کوارتز و فلدسپار است اما از اسپینل، توپاز و یاقوت نرم تر است.
با این حال زمرد شکنندگی بیشتری نسبت به بریل دارد و علتش هم وجود ناسرگی های فراوان در این سنگ است.
اصالت زمرد و منابع سنگ جواهرش
حفاری برای زمرد معمولا درون صخره های بزرگ انجام می شود زیرا زمرد در درون رگه های کوچک یا دیواره های غارها شکل می گیرد.
کلمبیا مرکز بین المللی جستجو برای زمرد است.
معدن موزو در شمال غرب بوگوتا سنگ های سبز رنگ با کیفیتی را تولید می کند.
معدن چیوور در شمال شرقی بوگوتا منبع مهم دیگری است و البته مکان های بی شماری در این کشور برای حفاری زمرد فعالیت می کنند.
برزیل مخازن متعددی در باهیا، گویاس و میناس گرایس دارد.
سنگ های این مناطق شفاف تر از سنگ های کلمبیایی هستند و بیشتر سبز- زرد هستند و در آنها ناسرگی وجود ندارد.
برزیل زمرد چشم گربه ای و زمردهای بسیار کمیاب ستاره شش گوشه عرضه می دارد.
مخازن آفریقای جنوبی در ترانسوال شمالی متمرکز شده اند.
اما تنها پنج درصد از سنگ هایی که در معادن کبری و سومرست یافت می شوند کیفیت خوبی دارند.
بیشتر سنگ ها سبک یا گلی هستند و برای تراش جواهرات مفیدند.
زیمباوه مخازن زیادی از زمرد دارد، مهمترین آنها معدن سانداوانا در جنوب است. کریستال ها کوچکند اما کیفیت خوبی دارند.
روسیه در اورال شمال اسوردلوسک دارای مخازن است.
زمردهای باکیفیت بسیار کمیاب هستند، اکثر سنگ ها برای برش جواهرات مفیدند.
منابع دیگری هم در افغانستان، استرالیا، غنا، هند، ماداگاسکار، مالاوی، موزامبیک، نامبیا، نینجریه، پاکستان، تانزانیا، زامبیا و ایالات متحده آمریکا وجود دارد.
رنگ زمرد
در مورد زمردها حتی بیشتر از سایر لعل های رنگی، این رنگ است که شاخص اصلی ارزش آن تلقی می شود.
زمردها سبز تیره تا سبز متمایل به آبی و گاهی بریل سبز متمایل به زرد هستند.
رنگ سبز این سنگ ها به دلیل وجود ناخالصی های کورومیوم و وانادیوم است. محبوب ترین و ارزشمندترین سنگ به رنگ سبز کمی آبی رنگ است با این حال هر چقدر آبی آن بیشتر باشد از ارزشش کمتر می شود.
اصطلاح زمردهای کلمبیایی معمولا برای توصیف سنگ های سبز متمایل به آبی و درخشان صرف نظر از جایی که از آن بدست آمده اند استفاده می شود.
زمردهایی که رنگ روشن تری دارند را زمردهای برزیلی می نامند حتی اگر در آفریقا حفاری شوند.
شفافیت و درخشندگی زمرد
زمردها وقتی برش و صیقل داده شوند درخشندگی شیشه ای دارند.
با وجود اینکه شفافیت آنها از درخشان تا مات متغیر است، نمونه های درخشانش بیشتر ارزش خواهند داشت.
شفافیت بسیار مهم است اما ناسرگی موجود در زمرد بیشتر از سایر جواهرات است. برخلاف سایر اعضای گروه بریل زمردها ناسرگی زیادی دارند.
البته وجود آنها را نباید یک ویژگی منفی دانست زیرا در سایر سنگ های جواهر نیز یافت می شوند.
این ناخالصی ها بخشی از هویت سنگ هستند و نشانگر اصل بودن زمرد محسوب می شوند
شفافیت زمرد را می توان با چشم دید و مانند الماس نیازی به 10 برابر بزرگنمایی نیست.
اگر زمردی دارای ناسرگی قابل رویت با چشم غیرمسلح نباشد، مشکلی ندارد.
سنگ های این چنینی بالاترین قیمت را دارند به ویژه اگر در درجه رنگ ایده آل باشند.
برش و شکل زمرد
معمولا زمردها به شکلی برش داده می شوند که مخصوص خود این دسته یعنی برش زمردین است. برش زمردی یک برش پلکانی به شکل مستطیل یا مربع با گوشه های بریده شده است.
این سبک برش زیبایی و رنگ سنگ را چندبرابر می کند و در عیم حال از مقاومت مکانیکی و فشار داخلی سنگ هم محافظت می نمایند.
زمردها در اشکالی مانند گلابی، بیضی و دایره هم برش داده می شوند. موادی که در درجات پایین تر قرار دارند معمولا به صورت دانه ای و مهره ای برش داده می شوند.
مواد شفاف و درخشان به گونه ای برش داده می شوند که شفافیت شان چندین برابر شود.
آماده سازی زمرد
روغن زدن یکی از متداول ترین روش های آماده سازی زمرد است و در بیشتر مواقع در همان معدن انجام می شود.
اصطلاح روغن زدن به معنی قراردادن زمردها در روغن بی رنگ یا رزین است تا رنگ، شفافیت و مقاومت را تقویت کند.
این کار معمولا از طریق یک حفره ایجاد می شود تا به نفوذ مواد کمک کند. روش های غیراستاندارد هم استفاده از روغن های رنگی و رزین هایی مانند اپوکسی است.
با استفاده از این روش ها ظاهر لعل بهتر می شود اما در هنگام تمیز کردن باید بسیار مراقب بود.
بخارشور، محلول و تمیزکننده های فراصوتی می توانند روغن را پاک کنند و بدین ترتیب ناسرگی ها پدیدار شوند.
از آنجایی که زمرد را می توان با روغن زدن مجدد نگهداری کرد، آسسیب به آنها موقتی است.
زمردهای ترکیبی از سال 1848 در دسترس قرار گرفتند.
در سال 1950 روش های ترکیب مطرح شد و ترکیب هایی با کیفیت عالی در بازار عرضه شد.
اصطلاح زمرد Chatham اشاره به زمردهایی دارد که در آزمایشگاه ساخته می شود.
سنگ های دوتایی زمرد متعددی وجود دارد. در بسیاری از موارد قسمت بالایی آنها با شیشه یا یک ترکیب دیگر پوشانده شده و سپس روی آن مایع سبز زمردی ریخته شده است.
این زمردها معمولا به عنوان زمرد طبیعی فروخته می شوند.
ویژگی های گوهرشناسی زمرد
گونه: زمرد– بریل
فرمول شیمیایی: Al2Be3Si6O18- آلمینیوم بریلیوم سیلیکات
ساختار کریستالی: شش ضلعی، بلور شش ضلعی
رنگ: سبز زمردین تا سبز تا کمی آبی یا سبز مایل به زرد
سختی: 7.5 تا 8 روی مقیاس Mohs
شاخص انکسار: 1.565 تا 1.602
چگالی: 2.67 تا 2.78
شکاف پذیری: نامشخص
شفافیت: شفاف تا مات
انکسار دوگانه یا شکست نور دوسویه: -0.006
درخشندگی: شیشه ای
سنگ های جواهر مشابه یا مرتبط با زمرد
به گروه مهمی از سنگ های جواهر بریل تعلق دارد.
انواع متفاوتی از سنگ های جواهر بریل وجود دارد که بیشتر آنها بر اساس رنگ و عناصر رنگ آمیزی مانند مورگانیت صورتی و بیکسبایت قرمز دسته بندی می شوند.
سنگ های جواهر سبز رنگی دیگری هم وجود دارند که ممکن است با زمرد سبزرنگ اشتباه گرفته شوند مانند کوارتز شفاف سبز، لعل دمانتوئید، تساووریت، تورمالین کروم، پیروکسین کروم سبز، لعل گروسولاریت، لعل اوورارویت، وردلیت، فلوریت، هیدنیت و زبرجد سبز.
محبوب ترین سنگ های جواهر مرتبط:
زمرد کبود، بریل طلایی، بریل طلایی گران قیمت، زمرد و مورگانیت محبوبترین و سرشناس ترین ها در گروه جواهرات بریل هستند.
سنگ های جواهر مرتبط و کمتر آشنا:
گوشنیت، مورگانیت، هلیادور، بیکس بیت و زمرد تراپیچ
زمردهای مشهور در سطح جهانی
یکی از بزرگترین زمردهای جهان زمرد مغول است.
این زمرد در سال 1695 به وزن 217.80 قیراط و طول 10سانتی متر پیدا شد.
یک طرف آن متون عبادی نگاشته شده و بر روی طرف دیگرش حکاکی های گلدار نقش بسته است.
این زمرد خارق العاده در حراج لندن در 28 سپتامبر 2001 به قیمت 2.2 میلیون دلار فروش رفت.
زمردها از زمان گذشته تا بحال در عزت نفس تاثیرگذار بودند.
به همنی دلیل بعضی از مشهورتین آنها را می توان در موزه ها و کلکسیون های شخصی دید.
موزه تاریخ طبیعی نیویورک برای مثال فنجانی را نمایش میدهد که از زمرد خالص ساخته شده و به امپراتور جهانگیز تعلق دارد و پس از پاتریشیا یکی از بزرگترین زمردهای کلمبیایی با وزن 632 قیراط قرار می گیرد.
مجموعه بانک بوگوتا دارای پنج زمرد ارزشمند با وزن 220 و 1796 قیراط است.
زمردهای درخشان قسمتی از خزانه جواهرات ملی ایرانیان شامل تاج سلطنتی ملکه سابق فرح است.
سلطان های ترکی عاشق زمرد بودند.
در قصر توپکاپی استانبول نمایشگاه این جواهرات برپاست و انواع زمردها را می توان در آنجا مشاهده کرد.
خزانه وین شامل یک گلدان با 12 سانتی متر ارتفاع و 2205 قیراط است که از یک زمرد ساخته شده است.
ملکه الیزابت دوم اتاق ویژه ای برای نگهداری جواهراتش را داشت و گفته می شود که اندازه این اتاق برابر با یک زمین هاکی بوده و زیر قطر باکینگهام قرار دارد.
البته این شامل جواهرات پادشاهی بریتانیا که در برج لندن نگهداری می شود، نیست.
جواهرات شخصی ملکه ارزشی برابر با 57 میلیون دلار داشته اند.
جواهرات موجود در مجموعه ملکه شامل جواهرات کمبریج و دهلی می شود که در آن زمرد چشمگیری وجود دارد.
