گوهر اسپینل و مشخصات آن
اسپینل یک واژه اسپانیایی است و بر گرفته شده از کلمه اسپینایا اپین می باشد. این گوهر نایاب برای اولین بار در آمریکا کشف شده است ولی امروز در کشور های آلمان، ایتالیا، روسیه، سریلانکا، تایلند و سوئد نیز می توان آن را یافت کرد. اسپینل دارای فرمول mgal2o4 است و از مجموعه کانی ها محسوب می شود.
اسپینل یکی از معروف ترین سنگ های قرمز رنگ می باشد که بسیار شبیه یاقوت سرخ می باشد. این دو سنگ قیمتی بسیار شبیه یکدیگر هستند و تا اواخر قرن نوزده هیچ گونه تمایزی بین یاقوت سرخ و اسپینل وجود نداشت. گاهی اوقات این دو سنگ در یک محل یافت شده اند ولی بین آنها تفاوت هایی وجود دارد. به عقیده بعضی افراد یاقوت سرخ زود تر از اسپینل کشف شده است. به عنوان مثال مشخص شده است که یاقوت سرخ به کار رفته در تاج سلطنتی انگلستان اسپینل بوده است.
اسپینل یک سنگ قیمتی است که دارای رنگ های مختلف است.اسپینل خالص بی رنگ است اما ناخالصی های این سنگ باعث ایجاد رنگ های مختلف از این سنگ شده است. ارزشمند ترین و مطلوب ترین اسپینل یک رنگ قرمز پر رنگ است گرچه این سنگ دارای رنگ های آبی، زرد، صورتی و بنفش است.
اسپینل اغلب دارا نور فلورسنت و ماورا بنفش است و این می تواند در شناسایی آن مفید باشد. یاقوت سرخ خوب اغلب نایاب تر از اسپینل می باشد اما با این حال این سنگ قیمتی ارزش کمتری نسبت به اسپینل دارد و نزدیک به 30 درصد از اسپینل ارزان تر است.
شناسایی اسپینل
اسپینل را اغلب به جای سایر سنگ های جواهر مانند یاقوت سرخ یا کبود اشتباه می گیرند.
با این حال اسپینل به دلیل شکل بلورهایش و تک انکساری بودنش خاص است.
همچنین میزان سفتی آن روی مقیاس Mohs کمتر از یاقوت سرخ یا کبود است.
لعل بدخشان ، خاستگاه و منابع
اسپینل را می توان در کنار یاقوت ها دید و ذخایر بزرگی از آن در کلمبیا، میانمار، سریلانکا و تایلند یافت شده است.
مکان های دیگری نیز مانند افغانستان، استراالیا، برزیل، ماداگاسکار، نپال، نینجریه، تاجیکستان، تانزانیا و آمریکا نیز به این سنگ رسیده اند.
رنگ اسپینل
کمیاب ترین و محبوب ترین سنگ های اسپینل قرمز یاقوتی شک، آبی کبالتی، صورتی شفاف و نارنجی شفاف هستند.
رنگ های کمرنگ تر مانند ارغوانی قیمت مناسب تری دارند.
سایر رنگ های محبوب سیاه، بنفش- آبی، آبی مایل به سبز، خاکستری، ارغوانی روشن، زرد، قهوه ای و صورتی هستند.
شفافیت و درخشندگی اسپینل
لعل های با کیفیت نباید ناسرگی ها را نشان دهند.
ناسرگی ها معمولا ارزش سنگ را کم می کنند.
با این حال بعضی ناسرگی ها زیبایی آنرا دوبرابر می کنند.
ناسرگی های موجود در اسپینل می توانند شبیه به شکل بلورهای هشت ضلعی یا اثر انگشت انسان باشند.
اسپینل درخشش شیشه ای دارد.
برش و شکل اسپینل
اسپینل را می توان در شکل هایی مانند مربع، دایره، هشت ضلعی و اشکالی مانند بیضی، گلابی و کوسنی دید.
لعل های بدخشان روشن به ندرت اندازه ای بیشتر از 5 قیراط دارند.
سنگ های شفاف تا مات معمولا برش داده می شوند.
اسپینل ستاره ای کمیاب نیز تراش داده می شود تا زیبایی اش نمایان شود.
سنگ های مشابه اسپینل کدامند؟
اسپینل قرمز از لحاظ ظاهری می تواند مشابه یاقوت سرخ باشد با این حال اسپینل رنگ روشن تری در مقایسه با یاقوت سرخ دارد و رنگ آن بیشتر به قرمز آجری شبیه است در حالی که رنگ قرمز یاقوت مایل به آبی و بنفش است. با این حال تنها راه تشخیص این دو سنگ از هم خاصیت نوری و سختی آنها می باشد. اسپینل قرمز را می توان از نزدیک به کهربای قرمز دانست در حالی که نمونه تیره قرمز آن شبیه گارنت است.
اسپینل آبی ممکن است شبیه زیرکون ، توپاز و یاقوت کبود باشد و اسپینل صورتی ممکن است شبیه مورگانیت، توپاز صورتی و تورمالین صورتی باشد. اسپینل بنفش از لحاظ رنگ می تواند شبیه آمتیست ظاهر شود هر چند که اسپینل معمولا دارای آبی غلیظ تری نسبت به آمتیست است. تفاوت اصلی بین یاقوت سرخ و اسپینل در سختی آنها می باشد به طوری که یاقوت سرخ دارای سختی 9 و اسپینل دارای سختی 7.5 تا 8 در مقیاس موس هستند.
تفاوت های اسپینل و یاقوت سرخ
یاقوت سرخ از ترکیب کروندوم با اکسید آلومینیوم ایجاد می شود در حالی که اسپینل از اکسید آلومینیوم و منیزیم ساخته شده است.
کریستال های یاقوت سرخ به صورت شش وجهی می باشند در حالی که کریستال های اسپینل به صورت ایزومتریک است و ساختار لوزی شکل را دارند.
سختی یاقوت سرخ در مقیاس موس 9 و اسپینل 8 می باشد و از همین رو یاقوت سرخ باعث ایجاد خراش بر روی اسپینل می گردد.
وزن یاقوت سرخ بیت 4.02 تا 99.3 قیراط است در حلی که وزن اسپینل بین 57.3 تا 63.3 قیراط می باشد.
سنگ اسپینل های مشهور
همان طور که گفته شد سنگ اسپینل در میان شاهان و امپراطوران و صاحبان سرمایه های کلان از محبوبیت خاصی برخوردار است. در زیر به برخی از مشهورترین سنگ های اسپینل به کار رفته در تاج و جواهرات شاهان و امپراطوران اشاره می کنیم:
یاقوت پرنس بلک
این سنگ اسپینل ۱۷۹ قیراط وزن دارد، در تاج ملکه انگلستان به کار رفته و هم اکنون در برج لندن نگهداری می شود.
اسپینل سامری ها
این سنگ اسپینل مشهور که گفته می شود بزرگترین اسپینل جهان به شمار می رود ۵۰۰ قیراط وزن دارد و بخشی از جواهرات سلطنتی ایران محسوب می گردد.
گردنبند شاه مغول
سنگ اسپینل به کار رفته در گردنبند شاه مغول در سال ۲۰۱۱ در حراج کریستی به مبلغ ۵٫۲ میلیون دلار به فروش رفت. این گردنبند شامل یازده سنگ اسپینل است که وزن کلی آن به ۱۱۳۱٫۵۹ قیراط می رسد.
تاج امپراطوری روسیه
اسپینل قرمز رنگ به کار رفته در تاج امپراطوری روسیه ۳۹۸٫۷۲ قیراط وزن دارد که هم اکنونن در مجموعه جواهرات مسکو نگهداری می شود.
یاقوت تیمور لنگ
یاقوت تیمور لنگ که در اصل همان اسپینل است ۳۵۲٫۵ قیراط وزن دارد که تا سال ۱۸۵۱ میلادی بزرگترین اسپینل به شمار می رفت. اسپینل تیمور لنگ هم اکنون بخشی از جواهرات سلطنتی انگلستان به شمار می رود.
ویژگی های گوهر شناسی لعل بدخشان
فرمول شیمیایی: MgAl2O4 مگنزیم آلمینیوم اکسید
شکل بلور: مکعبی، هشت وجهی، دوتایی، دوازده وجهی لوزی شکل
رنگ: قرمز، نارنجی، زرد، قهوه ای، آبی، بنفش، سبز، سیاه
سختی: بر روی مقیاس Mohs 8
شاخص انکسار: 1.712 تا 1.762
چگالی: 3.54 تا 3.63
شکاف پذیری: نامعلوم
شفافیت: شفاف تا مات
انکسار دوسویه یا بازگشت نور دوگانه: ندارد
شفافیت: شیشه ای
درخشندگی: لعل قرمز، قوی: قرمز، لعل آبی، ضعیف: متمایل به قرمز، سبز
