سنگ عقیق چیست؟
سنگ عقیق قرمز از انواع میکروکریستالین کوارتز می باشد. درواقع این سنگ متعلق به خانواده كوارتز و گروه كلسدونی است. سختی عقیق بین 6.5 تا 7 درجه در مقیاس موهس است بدین ترتیب گاهی سخت و یا گاهی نرم مخصوصا حین تراش حس می شود. این گوهر معمولاً از نوارهای پی در پی كلسدونی و كوارتز تشکیل می شود که به سبب وجود اکسیدهای فلزی به رنگ های متفاوت ظاهر می شود.
در جدول زیر مشخصات فیزیکی سنگ عقیق آورده شده است:
| جدول خصوصیات سنگ عقیق | |
|---|---|
| ترکیب شیمیایی | سیلیکات SiO2 |
| رنگ | همه رنگها و نواری شکل |
| رنگ خاکه | سفید |
| شفافیت | مات تا اوپاک |
| رخ | ندارد |
| شکستگی | ناصاف |
| جلا | روغنی |
| ضریب شکست نور | 1.54 – 1.53 |
| شکست دوگانه | تا 0.04 |
| سختی موهس | 7 – 6.5 |
| وزن مخصوص | 2.64 – 2.60 |
| سیستم کریستالی | تری گونال و میکروکریستالین |
| فلورسانس | گوناگون در نوارها : نسبتا قوی :زرد و آبی سفید |
نحوه تشکیل سنگ عقیق
سنگهای عقیق از ته نشین شدن سیلیس موجود در آب های زیرزمینی در حفرات موجود در سنگهای آتشفشانی آذرین تشکیل می شوند. این محلول ها بر اثر تبلور فازهای سیلیکاته در ماگمای در حال سرد شدن و انباشت سیلیس در حفره توده سنگهای لاوا بوجود می آیند. هرچه حفره های میزبان بزرگتر باشند شانس تولید این گوهر در اندازه های بزرگتر بیشتر است.
این مواد ته نشین شده گاهی در اطراف دیواره های حفره، توالی نازکی از لایه های متراکم و مدور سیلیسی به وجود می آورند و در برخی مواقع این لایه ها از کف حفره به سمت بالا به صورت لایه های مسطح تشکیل می شود. این ساختمانهای لایه ای یکی از ویژگی های این گوهر سنگ می باشد که با حضور ناخالصی های موجود در محلول مذکور، به رنگ های متفاوتی دیده می شود.
تنوع رنگها در عقیق
این گوهر رنگارنگ در بیش از ۳۰ رنگ مختلف در طبیعت دیده می شود. این کانی با توجه به کیفیت رنگ و پدیده هایی که نشان می دهد، در زمره سنگهای نیمه قیمتی قرار می گیرد. دامنه وسیعی از رنگ مانند سفید، خاکستری، قهوه ای، قرمز، صورتی و حتی سیاه در آنها دیده می شوند. از جمله عوامل اصلی تأثیرگذار در رنگ آن می توان به ساختار میکروسکوپی آنها، وجود ادخال های مایع، جامد گاز، و به ویژه حضور عناصر فلزی رنگ زا مثل آهن، کروم، مس، تیتان، منگنز، کبالت و نیکل اشاره کرد.
پاره ای از کانی های نیمه قیمتی عقیق به دلیل نامرغوب بودن رنگ، دارای ارزش گوهری پایینی هستند که می توان با رنگ آمیزی مصنوعی ارزش اقتصادی آنها را افزایش داد. رنگ آمیزی مصنوعی کانی ها و سنگ های نیمه قیمتی عموما به یکی از سه روش است : الف) حرارت دادن ب) استفاده از محلول های شیمیایی ج) تابانیدن اشعه رادیواکتیو صورت می گیرد. روش الف، از روش های سنتی و روش ج، از روش های نوین رنگ آمیزی مصنوعی است.
تاریخچه سنگ عقیق
قرن ها سنگ عقیق به عنوان گوهری گرانبها و سنگی برای استفاده در جواهرات یا مجسمه های هنری کوچک بود.نام آن برگرفته از رودخانه آگات(Achates) در شبه جزیره سیسیل ایتالیا مشتق شده است. احتمالا از بستر این رودخانه در دوران قدیم قلوه سنگ های عقیق بدست می آمده است. فیلسوف یونانی به نام تئوفراستوس (Theophrastus) این گوهر را هنگامی که در قرن چهارم آن را در رودخانه کشف کرد، و آن را عقیق (Agate) نامگذاری نمود. کاسه ها و ظروف ساخته شده از جنس انواع سنگ عقیق در طول امپراتوری بیزانس (روم شرقی – قسطنطنیه) بسیار محبوب بودند، جمع آوری این کاسه ها در بین خانواده های اشرافی اروپا در دوره رنسانس متداول شده بود و که امروزه در بسیاری از موزه ها نظیر لوور فرانسه به نمایش گذاشته شده اند. تنها در یک مجموعه بیش از سه هزار کاسه از جنس این گوهر که توسط مهرداد ( شاهزاده ای ایرانی با اجداد یونانی) در پونتوس اندوخته شده است؛ به عنوان نمونه ای از این است که چگونه در گذشته این جواهر نیمه قیمتی مورد توجه قرار می گرفت.
قیمت سنگ عقیق
این نگین زیبا و پرطرفدار در ایران و جهان بسیار مشهور است و به علت اهمیت و خواصی که دارد، استفاده از آن بسیار توصیه شده است. قیمت سنگ عقیق با توجه به انواع رنگ‌بندی که دارد متفاوت است، این رنگ‌بندی شامل عقیق سیاه، قرمز، سبز و همچنین زرد است، همچنین عواملی چون: کمیابی، رنگ، وزن، مکان استخراج، نوع برش، میزان شفافیت، ناخالصی‌ها و… می‌توانند بر قیمت تاثیر بگذارند. قیمت سنگ عقیق سرخ مخصوصا نوع یمنی آن به دلیل کمیاب و خاص بودن بسیار گران‌تر از سایر عقیق‌ها میباشد. پس برای تعیین قیمت عقیق باید عوامل مختلفی را مورد بررسی قرار داد، پس حتما باید این کار توسط یک کارشناس حرفه‌ای انجام شود. یادتان باشد قدمت و کهنه بودن سنگ یک مزیت محسوب میشود و در قیمت آن بسیار تاثیر دارد.
استفاده از عقیق در صنعت و هنر
عقیق به دلیل استحکام بسیار بالا و مقاومت آن و عدم واکنش با مواد شیمیایی، در برخی صنایع مورد استفاده است. در تولید برخی از تجهیزات سنجش و اندازه‌گیری دقیق آزمایشگاهی، ساخت هاون‌های آزمایشگاهی و در ساخت ابزارهای مورد استفاده در صنایع چرم‌کاری، از عقیق استفاده میشود. عقیق همچنین در ساخت جواهرات و زیورآلاتی چون سنجاق سینه، گردنبند، انگشتر طلا و در ساخت مهر و تیله مورد استفاده قرار میگیرد.
منابع سنگ عقیق در جهان
بطور کلی منابع این گوهر روی کره زمین فراوان است. ولی یکی از کشورهایی که بالاترین مقدار منابع این گوهر در رنگ ها و طراح های مختلف در آن وجود دارد ایران است، تا جایی هم در سواحل دریای خزر و هم سواحل خلیج فارس و یا بر بستر اکثر رودخانه های ایران سنگ عقیق یافت می شود. شهرستان نمین در اردبیل از جمله بزرگترین معادن این کانی در جهان هست. این گوهر در اوروگوئه، برزیل، ایتالیا، هند، چین، مکزیک، ماداگاسکار، مصر، اسکاتلند، آمریکا، کانادا و آلمان وجود داشته و تولید می شود. در آمریکا ایالت اورگن (Oregon) نوعی از این گوهر وجود دارد که به بذر طوفان مشهور است و سطوح خارجی شیار دار و گاهی شکل درونی ستاره ای دارد. گونه های برزیلی نیز برای حکاکی کردن عالی هستند.
