سنگ آونتورین چیست؟
آونتورین (Aventurine) نوع مات کوارتز یا کوارتزیت است که حاوی اینکلوژن ها و ذرات بسیار ریز درخشان روی خود است. نور ورودی به آونتورین به این ناخالصی های برخورد و منعکس شده و پدیده ای ایجاد میکند که به آن آونتورسنسی میگویند. این میانباره ها میتوانند به طور جداگانه نیز روی سطح سنگ آشکار و زیبایی و رنگ خاصی به آن بدهند.
وقتی این اینکلوژنها فروان و در جهتی مشترک باشند، انعکاس آنها بسیار چشمگیر است. این خاصیت به همراه رنگهای زیبای این سنگ سبب شده است که آونتورین سنگی بسیار پرطرفدار باشد. اغلب تصور میکنند که آونتورین فقط سبز (اغلب) پر رنگ تا کمرنگ است ولی این سنگ میتواند در رنگهای نارنجی، زرد، قرمز، صورتی، قهوه ای، سفید، خاکستری و آبی یافت شود.
بیشتر ویژگی های فیزیکی آونتورین همان کوارتز است و تفاوت آن میتواند ناخالصی های ترکیب در آن باشد. در حقیقت این درونگیرها به کوارتز بازی رنگ آونتروسنسی میدهند. هرچند که سختی کوارتز 7 در مقیاس موهس است ولی اینکلوژن های درونی در نوع آونتورین سبب میشود اندکی نسبت به سنگ کوارتز شفاف ضعیف تر و دارای سختی کمتری باشد.
بیشتر انواع ناخالصی های درونی اونتورین (مانند هماتیت، گوتیت، ایلمنیت) به علت داشتن وزن مخصوص بالاتر از کوارتز سبب میشوند که وزن مخصوص آونتورین بیشتر از کوارتز باشد. یکی از مهمترین روش های تشخیص سنگ آونتورین اصل میتواند پدیده آونتروسنسی (aventurescence) آن باشد که با حرکت دادن این سنگ در زوایای مختلف نوری پدیدار است. این پدیده اپتیکی میتواند خیلی ضعیف تا قوی باشد.
| جدول خصوصیات سنگ آونتورین | |
|---|---|
| ترکیب شیمیایی | سیلیکاتی – SiO2 |
| رنگ | معمولا سبز. همچنین رنگهای نارنجی، زرد، قرمز، صورتی، ارغوانی، سفید، قهوه ای و آبی |
| رنگ خاکه | سفید |
| شفافیت | مات تا اوپک |
| کلیواژ | ندارد. دارای شکستگی صدفی شکل،شکننده |
| جلا | شیشه ای، آونتروسنسی |
| ضریب شکست نور | 1.553 – 1.544 |
| شکست دوگانه | 0.009 |
| سختی موهس | 7 – 6.5 (بسته به نوع اینکلوژن ها) |
| وزن مخصوص | 2.7 – 2.6 |
| سیستم کریستالی | هگزاگونال |
| فلورسانس | قرمز رنگ |
آیادلربا سنگ بدل آونتورین است؟
نام آونتورین به سالهای 1700 میلادی، جایی که شیشه سازان ایتالیایی به طور اتفاقی ذرات ریز مس را درون مذاب شیشه ریختند. نتیجه این کار جالب بود و نام آن را آونتورا ” avventura ” که در انگلیسی به معنی “بر حسب تصادف” را میدهد خواندند. زیبایی شیشه تولید شده و انعکاس نور به ذرات مس درون آن سبب تولید انبوه از این نوع شده و کم کم به “آونتورین” معروف گشت.
این نمونه ها که امروزه هندی ها بسیار از آنها میسازند، تحت نام دلربا وارد ایران میشوند. دلربا سنگی ساخته دست بشر و بدل آونتورین است و حتی نمونه سنتتیک و آزمایشگاهی اونتورین نیز محسوب نمیشود.
در بازارهای بین المللی این شیشه یا دلربا با نام “Gold Stone” و یا “شیشه آونتورین” معروف است. دلربا را در انواع رنگها میتوانید ببینید و اساسا تشخیص آن به علت انعکاس شدید ذرات ریز درون آن بسیار ساده است. از سنگ دلربا به صورت تراش کابوشن در جواهرات ارزان قیمت استفاده میشود. این درحالی است که قیمت سنگ آونتورین اصل و باکیفیت بسیار بالاتر از دلربا مصنوعی است و قیمت نگین سنگ اونتورین اصل و طبیعی باکیفیت آن در حد 6 گرم میتواند تا 90 دلار یا بیشتر هم باشد. هرچند در نمونه های زیر ده قیراط میتوانید نگین های آن را تا 30 دلار نیز تهیه کنید.
انواع اینکلوژنها
فوچسیت (میکای غنی از کرومیوم سبز) معمولترین اینکلوژن آونتورین است. البته مقدار زیاد این ناخالصی میتواند سنگ را اوپاک یا کاملا مات کند و نور را عبور ندهد. اگر ذرات ریز فوچسیت ها به طور همگانی در جهتی مشترک باشند، آنها میتوانند در ایجاد رخ لایه ای یا کلیواژ سنگ برای شکننده شدن سهم داشته باشند. اگر دانه ها بی نظم و درشت باشند میتوانند نقاط تجمعی و گودال هایی ریز در سطح سنگ بعد از قطع شدن در مکان پولیش ایجاد کنند که دردسرساز میشود.
ذرات میکا از نوع لپیدولیت میتوانند رنگ صورتی، قرمز یا ارغوانی را آشکار سازد. هماتیت و گوتیت رنگهای صورتی، نارنجی، قرمز و قهوه ای آنتورین را تولید میکنند. کانی موسکویت و ایلمنیت درون آونتورین میتوانند رنگهای خاکستری، مایل به زرد یا نقره ای را ایجاد کنند. انعکاس روشن این ناخالصی های درونی میتوانند اونتورین را به سنگی محبوب و نیمه قیمتی تبدیل کنند. به طور کلی کانی های میکای آهن دار میتواند رنگهای قرمز و قهوه ای در این سنگ ایجاد کند.
پدیده آونتورسنسی و حالت انعکاس خاص نور در سنگ اونتورین در اثر این ناخالصی های درونی بوجود می آید. البته این ویژگی در برخی فلدسپار های اولیگوکلاز و پلاژیوکلاز نظیر سنگ سان استون (Sun Stone) نیز دیده میشود که در اثر اینکلوژن های مس و هماتیت پدیده آونتورسنسی دارند. سان استون های ایالت ارگان آمریکا در این مورد بسیار مشهورند. البته فلدسپارهایی از این نوع شفاف تر آونتورین و با رنگهایی از نارنجی تا قرمز هستند که وجه تمایز آنها است.
ذخایرآونتورین
مقادیر کمی از اونتورین اصل در نقاط مختلفی از جهان یافت شده است. هند مهمترین تولیدکننده تجاری سنگ اونتورین است. برزیل در جایگاه دوم قرار دارد. روسیه، اسپانیا، استرالیا و تانزانیا نیز از دیگر تولید کنندگان این سنگ به طور محدود هستند. بسیار بر این باورند که خیلی از سنگهایی که تحت نام آونتورین که در بازار بفروش می روند آنقدر پدیده آونتروسنسی ندارند که شایسته این نام باشند. درحقیقت آونتروسنسی قابل تشخیص در کوارتز به سختی یافت میشود و نمونه های آونتورین اعلی کمیابند.
استفاده در جواهرآلات
سنگ آونتورین سبز معمولا به عنوان مهره تسبیح یا دستبند و به صورت کابوشن تراش داده میشود. این سنگ میتواند در جواهر سازی برای گردنبند، نگین سنگ انگشتر، گوشواره و غیره نیز کاربرد داشته باشد. دیگر رنگهای آونتورین نیز میتوانند همین کاربرد را داشته باشند ولی از آنجا که نمونه های باکیفیت در این رنگها کمتر دیده میشود درنتیجه استفاده کمتری نیز دارند.
در مجسمه های کلسیونی یا کاسه و گلدان نیز استفاده از این سنگ دیده شده است. آونتورین سبز بسیار محبوب و میتواند جایگزین ارزان تری برای یشم یا آمازونیت باشد. جالب اینجاست دیده شده اصطلاح “یشم هندی” اغلب به اشتباه برای آونتورین استفاده میشود. معمولا نمونه هایی کدر از اونتورین را که پدیده آونتورسنسی در آنها مشهود نیست را به رنگهای روشن رنگ می کنند که البته قیمت آنها نیز اندک است. به دلیل خلل و فرج بالای این سنگ روی سطح خود رنگ به خوبی در آن جذب میشود.
