سنگ گارنت چیست؟
سنگ گارنت جزو سنگهای قیمتی تا نیمه قیمتی محسوب می شود که با درجه سختی و رنگهای مختلفی یافت می شوند. انواع سبز این کانی دارای نگین هایی بسیار زیبا و گران قیمت هستند و نوع نارنجی رنگ آنها عموما مورد توجه کلکسیونرها می باشند. همچنین در طول تاریخ از خواص سنگ گارنت در بسیاری از فرهنگها کاربرد مختلفی داشته است.
مشخصات سنگ گارنت
گارنت سنگی با سیستم بلوری کوبیک(مکعبی) و با سختی 6.5 تا 7.5 در مقیاس موهس (Mohs) است. وجود عناصر مختلف در این کانی موجب شده تا ترکیبات متنوعی با رنگهای گوناگون داشته باشد. فرم های رومب دودکاهدرون و تراپزوهدرون نیز مشخصه این گروه از کانی است. بیشتر گارنت ها در تماس توده های نفوذی با سنگهای میزبان آهکی و یا در شیست ها، شیل ها، در سنگهای آذرین درونی در حال سرد شدن و واحدهای رسوبی مثل گرانیت ها، پگماتیتها و گرانودیوریت ها تشکیل و یافت می شوند. در اصطلاح عامیانه گارنت به بلور های قرمز از نوع آلماندین و پیروپ گفته می شود. سنگ گارنت معمولا در سنگ های دگرگونی ایجاد می شود و در برابر هوازدگی فیزیکی و شیمیایی مقاوم است.
انواع گارنت
به طور کلی ، تغییرات رنگ در سنگ های قیمتی ناشی از ناخالصی های موجود در بلورهای میزبان است. در گارنت نیز همین گونه است. با این حال ، در بعضی موارد ، تشخیص اینکه کدام عنصر معدنی باعث ایجاد رنگ میشود، دشوار است. همچنین برخی از سنگ های قیمتی ، از جمله برخی از انواع گارنت ، رنگ خود را از فرمول شیمیایی اصلی خود می گیرند و نه از ناخالصی اضافه شده.
رنگ گارنت های قرمز و قهوه ای در اثر عناصر جزیی آهن در ساختار بلوری اونها حین تشکیل است. گارنت های نارنجی و صورتی از منگنز ، زرد از کلسیم و سبز از آلومینیوم ، کروم یا وانادیوم رنگ می گیرند. بسته به ترکیب این ناخالصی های جزئی ، گارنت ها رنگ و سایه رنگ های منحصر به فردی دارن. به عنوان مثال ، مخلوط آهن و کروم یک گارنت ارغوانی/ بنفش تولید می کند. همانند تمام سنگهای قیمتی ، گارنت هایی با رنگ نادر گرانترین هستند.
برخی از نادرترین گارنت های رنگی عبارتند از: اسپسارتین که غنی از نارنجی قرمز هست که به آن ماندارین نیز می گویند. یا سه گانه غنی از سبز، تساووریت ، دمانتوئید و اواروویت. با این حال ، با ارزش ترین نوع ، گارنت کالرچنج یا تغییر رنگ دهنده است که از ماداگاسکار و تانزانیا استخراج میشود و در نور روز آبی و در زیر نور مصنوعی قرمز یا ارغوانی به نظر می رسد. گارنت آبی خالص محض وجود ندارد.
انواع سنگ گارنت
1) دسته پیرالسپیت (Pyralspite) شامل:
سنگ گارنت آلماندین (Almandine)نام آلماندین از مکانی در آسیا که به آلاباندا گرفته شده است که در گذشته سنگهای گارنت را در آن مکان تراش و صیقل می دادند. آلماندین دارای رنگ قرمز تیره تر از قرمز خونی بوده؛ ساختار آن آهن و آلومینیوم و رنگ قرمز آن ناشی از عنصر آهن است. در تجارت با نام “گارنت آفریقایی یا موزابیک” شناخته می شوند. وزن مخصوص آلماندین از پیروب بیشتر بوده و به دلیل تشابه نوع خالص آنها فقط با اندازه گیری وزن مخصوص می توان آنها را از همدیگر تشخیص داد. این کانی به وفور در سنگهای دگرگونی و در مناطقی مانند سریلانکا، هند(باکیفیت)، افغانستان، برزیل، اتریش و چکسلواکی یافت می شود. آلماندین های اسکاتلند غیر شفاف و کوچک می باشند.
سنگ گارنت اسپسارتین (Spessartine)نام این کانی از شهر اسپسارت (Spessart) در آلمان که برای اولین بار در آنجا یافت شده گرفته شده است. این کانی کمیاب بصورت حفره های بسیار و رنگ نارنجی پر رنگ تا صورتی – نارنجی یا زرد مایل به قهوه ای دیده می شود. گارنت اسپسارتین بسیار شبیه دسته هسونیت است. نمونه های با کیفیت آن در آلمان و ایتالیا، سریلانکا و برمه، برزیل، آمریکا سوئد و جمهوری مالاگاسی وجود دارد. در برزیل نمونه های باکیفیت آن با رنگ تیره وجود دارد و در جواهر سازی بکار برده می شود.
کدام سنگ گارنت برای تراش مناسب است؟
تنوع زیاد در سنگ گارنت حتی باعث شده که تراش هرنوع از آنها نیز متفاوت شود. به عنوان مثال از آنجایی که رنگ سنگ گارنت آلماندین قرمز بسیار تیره است قسمت پایین نگین آن را تهی می کنند تا روشن تر شود. در برخی از آلماندین ها ناخالصی های سوزنی شکل روتیل نیز مشاهده شده است. معمولا نگین های این کانی را صفحه دار، دانه های تسبیح، کابوشن و کنده کاری شده روی نقاشی های برجسته استفاده می کنند. بیشتر گارنتهای سبز و یا آنهایی که دارای نگین های بسیار ریز می باشند غالبا همراه بستر به عنوان کلکسیونی نگهداری می شوند.
ذخایر گارنت در ایران و جهان
بیشترین میزان ذخایر سنگ گارنت در کشورهای ایالات متحده آمریکا، هند، چین و استرالیا می باشد. یکی از بزرگترین سنگ گارنت های کشف شده در دنیا در کشور نروژ بوده که 35000 کیلوگرم وزن و 2.3 متر ارتفاع داشته است.
در سال 2009 نیز یک بلور استثنایی و شایت بزرگترین درشت گارنت ساووریت به وزن 325.14 قیراط با رنگی با کیفیت در شرق آفریقا یافت شد. در ایران پتانسیل بالایی از کانی گارنت وجود دارد که آن را می توان اغلب در اسکارن، گرانیت، پگماتیت، شیست و هورنفلس مشاهده کرد و از نوع گروسولار، اسپسارتین، آلماندین و آندرادیت می باشند.
از مهمترین مناطق دارای ذخایر آن مخصوصا نوع گارنت ارزشمند دمانتوئید در کشور می توان به بابانظر تکاب، کوه گبری رفسنجان، آذربایجان، باغ برج کرمان، خراسان، همدان و غیره اشاره نمود. بنابراین اگر اکتشاف اصولی و مدیریت بهره برداری صحیحی شود می تواند سبب اشتغال و سودآوری بالایی در کشور گردد.
