سنگ لابرادوریت چیست؟
واژه لابرادوریت (Labradorite) بر اساس نام شبه جزیره لابرادور در شرق کانادا که اولین بار در آنجا یافت شد نامگذاری شده است. در حقیقت سنگ لابرادوریت توسط مبلغین مذهبی موراویایی در سال 1770 در آنجا کشف شد. از نظر سنگ شناسی، لابرادوریت از خانواده پلاژیوکلاز (plagioclase) فلدسپار و سختی 6 تا 6.5 در مقیاس موهس است. لابرادوریت دارای پدیده لابرادورسنس (labradorescence) و جلوه ای متالیک و درخشش آبی سبز میباشد که در بازار نمونه هایی با طیف کامل خواهان بیشتری دارند. این سنگ دارای جلایی شیشه ای و حساس به فشار است و رخ آن در دو جهت میشکند.
در جدول زیر مشخصات سنگ لابرادوریت آورده شده است:
| جدول خصوصیات سنگ لابرادوریت | |
|---|---|
| ترکیب شیمیایی | (Ca,Na)(Al,Si)4O8 سیلیکات سدیم کلسیم آلومینیوم |
| سیستم کریستالی | تریکلینیک پهن و منشوری |
| رنگ | همه رنگها همراه همراه پدیده لابرادورسنسی |
| رنگ خاکه | سفید |
| شفافیت | شفاف تا کدر |
| رخ | کامل |
| شکستگی | ناصاف و استخوانی و شکننده و ترد |
| جلا | شیشه ای تا مرواریدی روی کلیواژ آن |
| ضریب شکست نور | 1.570 – 1.559 |
| شکست دوگانه | 0.010 – 0.008 |
| سختی موهس | 6.5 – 5.5 |
| وزن مخصوص | 2.72 – 2.68 |
| فلورسانس | خطوط زرد |
پدیده لابرادورسنس در سنگ لابرادوریت به چه علت است؟
لابرادوریت تنها عضو خانواده پلاژیوکلاز است که دارای پدیده بازی رنگ لابرادورسنسی قوی می باشد. هنگام تشکیل لابرادوریت در اعماق زمین، با پایین آمدن درجه حرارت، رفته رفته لایه های سدیم آلومینیوم سیلیکات از کلسیم آلومینیوم سیلیکات جدا و حالت دوقلویی ایجاد میشود که در اثر تداخل نور با این لایه ها پدیده لابرادورسنس در سنگ دیده میشود.
معادن سنگ لابرادوریت
لابرادوریت در سنگهای دگرگونی (بخصوص گنیس)، رسوبی و بخصوص در سنگهای آذرین مافیک، گابرو، نوریت و آنورتوزیت یافت میشوند. بنابراین ذخایر لابرادوریت بسیار فراوان است. مهمترین معادن لابرادوریت کانادا و استرالیا و ماداگاسکار و مکزیک و روسیه و آمریکا هستند. مقدار قابل توجهی از لابرادوریت های خاکستری تا سیاه با بازی رنگ لابرادورسنس در روسیه و ماداگاسکار تولید میشوند. در ماداگاسکار نوعی لابرادوریت آبی شفاف وجود دارد که به مون استون ماداگاسکار مشهور هستند. مقادیر اندکی از نوع شفاف با انعکاس رنگ داخلی در هند استخراج میشود.
بهترین پدیده لابرادورسنسی در سنگ لابرادوریت مختص ذخایر اندکی در ناحیه از فنلاند یافت میشود که با نام “اسپکترولیت (Spectrolite)” شناخته شده اند که توسط سازمان زمین شناسی فنلاند نامگذاری شده است. چندین معدن در ایالت ارگان آمریکا لاربرادوریت هایی با رنگهای زرد، نارنجی، قرمز، آبی، سبز و نوع شفاف بدون بازی رنگ وجود دارد. این نمونه ها برای تراش فست بسیار عالی هستند. برخی از این سنگها دارای ذرات مس درون خود هستند که در هم محوری درست با لایه های درونی لابرادوریت سبب ایجاد پدیده انعکاسی اونتورسنسی نیز میشوند. این نمونه سنگها تحت نام تجاری سان استون ارگان (Oregon Sunstone) بسیار نزد کلکسیونر ها پرطرفدارند.
نحوه تراش
لابرادوریت سنگی زیبا است که اغلب برای آویز، دستبند و گاهی انگشتر استفاده و به صورت کابوشن تراشیده میشود. بهترین حالت انعکاس بازی رنگ لابرادوریت موقعی است که نحوه تراش، موازی لایه های درونی سنگ که وظیفه تولید این انعکاس را دارند باشد. همچنین این سنگ دارای شکنندگی بالایی است بنابراین نیاز به دقت بالایی حین تراش دارد. اگر در جهتی دیگر سنگ لابرادوریت تراشیده شود، هنگامی که از بالا نگاه کنیم شیب دار بنظر میرسد و پدیده لابرادورسنس خارج از مرکز و نامتعادل میشود.
نوع بیرنگ و قهوه ای متمایل به زرد آن که شفاف است معمولا تراش صفحه دار دارد. این سنگ ها به عنوان گردنبند با تراش مهره ای و سنجاق سینه و انگشتر و وسایل تزئینی دیگر مورد استفاده قرار میگیرند. البته لابرادوریت میتواند در تراش هاحجمی مانند مجسمه و گلدان کاربرد دارد. همچنین آنورتوزیت که سنگی غنی از لابرادوریت است در حالت پولیش داده شده تحت نام “گرانیت لابرادوریتی” یا “گرانیت آبی” در معماری استفاده میشوند.
قیمت سنگ لابرادوریت
سنگ لابرادوریت یک سنگ نیمه قیمتی و تقریبا ارزان است. معمولا قیمت این سنگ بر اساس فاکتورهایی چون کیفیت رنگ ها، اندازه و ابعاد، چگالی و وزن سنگ جواهر و همچنین نوع تراشی که روی سنگ ایجاد شده است، تعیین می‌کنند. با این حال باید گفت که در مقایسه با سنگهای جواهر طبیعی و قیمتی دیگری چون انواع یاقوت، زمرد، الماس و… این سنگ قیمت بسیار کمتری دارد.
رنگ لابرادوریت
رنگ این سنگ از خاکستری تا زغالی و مشکی متغیر است. سنگ لابرادوریت سفید نیز یکی از محبوب‌ترین انواع رنگی سنگ لابرادوریت محسوب میشود که از محبوبیت بالایی در میان خریداران برخوردار است. البته باید اشاره کنیم که رنگ این سنگ جواهر هیچ تأثیری در کاهش یا افزایش خواص سنگ لابرادوریت نخواهد داشت. در واقع طیف رنگی لابرادوریت در اثر تجزیه نور در لایه‌ها ی سنگ ایجاد میشود. به همین دلیل گاهی ممکن است طیف‌های رنگی آبی، قرمز – نارنجی، قهوه‌ای یا حتی بیرنگ لابرادوریت نیز را مشاهده کنید.
خواص شیمیایی
1. شیمیایی: گروهی از مینرال‌ها از خانواده پلاژیوکلازها که شامل سدیم، کلسیم، آلومینیوم و سیلیکون میشوند.
2. سختی: معمولاً سنگ لابرادوریت دارای سختی متوسط است. سختی این سنگ در مقیاس موهس عدد 6 تا 6.5 است.
3. تراکم: تراکم این سنگ معمولاً متوسط است.
لازم به ذکر است که برخی از خصوصیت‌های لابرادوریت، به ویژه لعاب و القای نور، با توجه به شکل و محتوای داخلی بلورها ممکن است متغیر باشند و باعث ظهور جلوه‌های نوری زیبا و متنوعی در این سنگ میشوند.
