انواع اسکاپولیت
در بعضی موارد بسیار نادر، اسکاپولیت تاثیرات چشم گربه یا درخشندگی متغیر را نشان می دهد.اسکاپولیت چشم گربه ای بسیار کمیاب و ارزشمند است.
نوع دیگر اسکاپولیت ارزشمند را به نام اسکاپولیت رنگین کمان می شناسند که حاوی ناسرگی های رنگین کمانی است.
اسکاپولیت برای اولین بار در شمال برمه در سال 1913 با بلورهای سفید، صورتی و بنفش کشف شد.در سال 1920 اسکاپولیت زرد در ماداگاسکار و ده سال بعد در برزیل دیده شد.
این کشفیات در موزامبیک، کنیا و تانزانیا ادامه پیدا کرد.نوع بنفش اسکاپولیت از تانزانیا در سال 1975 استخراج شد که به آن petschite می گویند.
خاستگاه و منابع اسکاپولیت
اسکاپولیت جواهر بسیار کمیاب است اما در مناطق مختلفی از جهان پیدا می شود. تانزایا بهترین مواد را تولید می کند.
سایر منابع برزیل، برمه، کانادا، ایتالیا، کنیا، ماداگاسکار، مکزیک، نامیبیا، نروژ و آمریکا هستند.در کانادا نمونه چند رنگ اسکاپولیت یافت شده است.
با وجود اینکه مواد مات هستند نمونه چند رنگ وقتی به صورت کوژ برش داده شود، جواهر فوق العاده ای را می سازد.
رنگ اسکاپولیت
معمولا اسکاپولیت به رنگ زرد اصلی است اما در رنگ های دیگری نیز مانند نارنجی، بنفش، صورتی، قهوه ای، خاکستری و بی رنگ دیده می شود.اسکاپولیت چشم گربه ای به رنگهای سبز، قهوه ای و خاکستری است.
اسکاپولیت بنفش روشن ارزشمندترین نوع محسوب می شود.سنگ های اسکاپولیت با رنگ های روشن بیشترین مجبوبیت را دارند.
شفافیت و درخشندگی اسکاپولیت
اسکاپولیت از شفاف تا نیمه شفاف متغیر است و معمولا با شفافیت خوبی دیده می شود.تمام سنگ های جواهر اسکاپولیت وقتی برش و صیقل داده می شوند با درخشندگی شیشه ای هستند.بعضی اسکاپولیت های نیمه شفاف دارای ناسرگی هایی در نتیجه تاثیر چشم گربه ای هستند.این نمونه ها کمیاب و بسیار ارزشمند هستند زیرا چشم گربه به خوبی در آنها نمایان است.
در سنگ های جواهر این چنینی شب نمایی نیز وجود دارد.اسکاپولیت رنگین کمان نامی است که به اسکاپولیت حاوی ناسرگی های رنگین کمانی اطلاق می شود.این نمونه رنگ های منشوری را نمایش می دهد.
اسکاپولیت رنگین کمان ممکن است بیرنگ یا شفاف یا تیره و به رنگ خاکستری باشد.مانند اسکاپولیت چشم گربه ای، زیر نور این تاثیر بیشتر نمایان است.
برش و شکل اسکاپولیت
اسکاپولیت در شکل ها و سبک های مختلف مانند بیضی، دایره، کوژ، مستطیلی، چندوجهی، گلابی برش داده میشود.
اندازه های درجه بندی شده آن گران قیمت هستند.اسکاپولیت معمولا در اندازه های بسیار بزرگ یافت می شود.
در واقع بیشتر سنگ های جواهر اسکاپولیت وزن بیشتر از 6 قیراط دارند.مواد نیمه شفاف به صورت کوژ شکل برش داده می شوند تا تاثیر درخشش شان بیشتر شود
آماده سازی اسکاپولیت
اسکاپولیت را به هیچ روشی نمی توان آماده سازی کرد اما سنگ های جواهر رنگی را معمولا با حرارت درخشان تر می کنند.
اسکاپولیت درخشان در ابتدا سنگ جواهر زرد رنگی است که با حرارت دهی رنگ ارغوانی پیدا می کند البته اسکاپولیت های طبیعی بنفش نیز وجود دارند.سنگ های اسکاپولیت حرارت دیده اگر در معرض حرارت و نور قرار بگیرند مات به نظر می رسند.اما نمونه های طبیعی مات نیستند.
ویژگی های گوهرشناسی اسکاپولیت
فرمول شیمیایی: Na4Al6Si6O24 (CO3SO4) سدیم کلسیم آلومینیوم سیلیکات
شکل بلورین: ستونی، چهار وجهی
رنگ: زرد، نارنجی، صورتی، بنفش، قهوه ای، خاکستری، بی رنگ
سختی: 5.5-6 روی مقیاس Mohs
شاخص انکسار: 1.540 تا 1.579
چگالی: 2.57 تا 2.74
شکاف پذیری: خوب
شفافیت: شفاف، نیمه شفاف
انکسار دوسویه یا شکست نوردوگانه: -0.006 تا -0.037
شفافیت: شیشه ای
شب نمایی: صورتی، نارنجی، صورتی، زرد: بنفش، آبی- قرمز
سنگ های جواهر مشابه اسکاپولیت
اسکاپولیت سنگ های جواهر مرتبطی ندارد اما از نظر مواد معدنی با پیروکسین سبز در ارتباط است.
یکی از گونه های مات، زرد یا خاکستری اسکاپولیت از کبک کانادا منبع خوبی است و معمولا توسط طراحان جواهرات کانادایی استفاده می شود.
مواد کانادایی مات و چند رنگ هستند. درخشش آنها بسیار زیاد است و باعث شده که به راحتی قابل تشخیص باشند.
اسکاپولیت محصول پلاجیو کلاس فلدسپار است، بنابراین با سنگ های جواهر فلدسپار شباهت هایی دارد.
از آنجا که اسکاپولیت گونه ای از پلاجیوکلاس است، با سایر فلدسپارها در ارتباط است.
نمونه های طلایی، زرد و سبز مایل به زرد اسکاپولیت در واقعی گاهی گونه ای از کریزولیت درنظر گرفته می شود.
بنابر ظاهر مشابهت هایی با بریل زرد، بریل طلایی، اسفن، پریدوت، تورمالین و حتی کوارتز سرخ دارد.