آکوامارین نوعی کانی از خانواده بریل با سختی 7.5 تا 8 در مقیاس موس بوده که آن را برای جواهرات مدرن و تراش کاری شده مناسب می سازد. رنگ آبی با ته رنگ سبز آن رنگی شکل آب دریا به سنگ آکوامارین داده است.
تاریخچه سنگ آکوامارین چیست؟
نام آکومارین از یک واژه قدیمی لاتین به معنای آب دریا (Aqua) مشتق شده است. این گوهر همواره با داستان ها و افسانه های بسیاری همراه بوده است. در گذشته نیز دریانوردان برای حفاظت از طوفان و حوادث دریایی آن را همانند طلسمی قدرتمند با خود حمل می کردند به همین دلیل به الهه دریاها معروف بود. همچنین از خواص آکوامارین جهت دفع سموم و در سحر و جادو برای دفع طلسم ها استفاده می شد. این سنگ نماد آرامش است و از نظر تاریخی نیز مهره های آکوامارین در مومیایی های مصر نیز یافت شده اند. پلینی نویسنده روم باستان به این گوهر لقب “جواهری سبز آبی همانند دریا” داده که از سبز رنگ پریده تا سبز تیره متغیر است. در دوران باستان از بریل برای ساخت شیشه عینک استفاده می شد و به همین علت در زبان آلمانی به عینک brille می گویند.
مشخصات کانی شناسی آکوامارین
آکوامارین به رنگ آبی تا آبی مایل به سبز، گوهرسنگی از خانواده بریل است. شناخته شده ترین گوهرسنگ این خانواده، زمرد سبز است و آکومارین پس از زمرد محبوب ترین گوهرسنگ این خانواده محسوب می شود. درواقع نام دیگر آکومارین با رنگ نفیس (آبی آسمانی) را بریل گرانبها نیز می گویند. سنگ آکوامارین یک کانی سخت (دارای سختی برابر ۸ در مقیاس موس)، دارای جلای شیشه ای و ساختار سیلیکات بریلیوم آلومینیوم است. این گوهر دارای بلورهای شکننده و درشتی بوده و شفافیت آنها مثل بلورهای زمردی دارای ترک می باشند. آکوامارین در بلوردان های پگماتیتی دانه درشت و سنگهای مشابه یافت می شود. ماگما در زیر پوسته زمین با افزایش حرارت با سنگهای معدنی پگماتیت تماس داشته و بلورهای سنگ آکوامارین به مرور زمان درون آن رشد می کنند. بلورهای آن معمولا بصورت تک کریستالی هستند و گاهی نیز به صورت مجموعه ای درهم رشد کرده که نظم بلورها بی قاعده و یا درجهتی موازی هم قرار دارند.
رنگ آکوامارین چه ویژگی هایی دارد؟
رنگ آکوامارین معمولا یکنواخت است و بی نظمی ها در پراکندی رنگ آن نادر می باشد. رنگ خیره کننده آبی دریایی آن طیفی از آبی روشن تا کمی تیره را در بر می گیرد. نوع آبی سیر این گوهرسنگ بسیار نادر است و فقط به صورت بلورهای کوچک در معدن Royal Stone ماساچوست آمریکا یافت شده. رنگ آبی دریایی مشخصه این گوهرسنگ بوده و غلظت رنگ آبی بر ارزش و مطلوبیت آن می افزاید. آکوامارین با پدیده چشم گربه یا آستریزم و با کیفیت بالا، بسیار با ارزش است و انواع استار آنها همانند یاقوت بسیار نادر و گران بها می باشد. بریل ها در هنگام رشد بلور و تشکیل با توجه به نوع عنصر واسطه رنگ های مختلفی از جمله آبی ، صورتی ، سبز ، زرد وسرخ و یا بی رنگ به خود میگیرند. رنگ آبی آکوامارین به دلیل وجود عنصر آهن در ترکیبات آن هست اما اگر این عنصر یا عناصر دیگر در هنگام تشکیل وجود نداشته باشند بریل به رنگ اصلی خود (بی رنگ ) رشد خواهد کرد اما اگر مقدار کمی دارای ته رنگ آبی باشد آکوامارین محسوب میشود. چون عنصر واسطه آهن در آن موجود هست ولی مقدار آن ناچیز بوده و سنگ دارای رنگ کمی است.
محتویات فراوانی ممکن است درون این گوهرسنگ وجود داشته باشد به همین دلیل خواص فیزیکی آنها متفاوت است. به عنوان مثال گونه ای وجود دارد به اسم آکوامارین ماکسیکس (Maxiexe Aquamarine) رنگ ناپایداری داشته و در برابر نور آفتاب رنگ خود را از دست می دهد و محبوب نمی باشد.
تفاوت سنگ آکوامارین و زمرد چیست؟
آکوامارین و زمرد هر دو به خانواده بریل تعلق دارند ولی به طرز شگفتی باهم متفاوتند. تفاوت این دو این است که رنگ سبز زمرد به دلیل حضور مقادیر ناچیزی بریلیوم و گاهی وانادیوم در ترکیب شیمیایی آن است در حالی که سنگ آکوامارین از حضور ناخالصی های آهن در ترکیب شیمیایی بریل بی رنگ (گوشنیت) سود برده است. از دیگر تفاوت های این دو گوهرسنگ می توان به حالت مه گرفتگی و حضور مقادیر زیادی ناخالصی در زمرد اشاره نمود و حال آنکه سنگ آکوامارین به عنوان گوهری شفاف و پاک (فاقد ناخالصی در سنگ) شناخته می شود.
پدیده دو رنگی در سنگ آکوامارین
پدیده دو رنگی (Dichroism) در انواع تیره رنگ این گوهر قابل مشاهده است. در این نوع می توان دو تصویر دید یکی آبی خالص قدری روشن و دیگری زرد سبز بسیار کمرنگ و یا تقریبا بی رنگ. در انواع پر رنگ تر حتی می توان با چشم غیر مسلح نیز دیده شود.
انوع تراش در سنگ آکوامارین چگونه است؟
شدت رنگی، پاکی گوهر و کیفیت تراش آن از معیارهای مهم در هنگام ارزش گذاری سنگ آکوامارین بشمار می روند. حضور مقادیر کمی از کانی های دیگر سبب ایجاد پدیده چشم گربه(با خط سفید) و یا پدیده ستاره ای با شش اشعه در بلور آن می شود. چنین نمونه هایی قابلیت تراش کابوشن را دارند. در بلورهایی که لکه ابری دارند ابتدا باید آنها را جدا کرد و بعد تراش داد. آکوامارین به علت کم رنگ بودن باید عمق کافی داشته باشد وگرنه نگین تراشیده آن بی رنگ جلوه خواهد داد. بلورهای بریل اغلب منشور نسبتا نازک و کشیده دارند و خط کمربندی نگین های تراش داده شده شکی کشیده می یابند. تراش معمول این گوهرسنگ به شکل زمردی قیچی وار است و نگین های تراشیده آن اغلب مربع یا لوزی هستند. این سنگ قابلیت تراش کابوشنن و زاویه دار را نیز دارد ولی محبوب ترین برش آن، برش پلکانی زمردی است.
