آزوریت
| آزوریت | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| رده‌بندی | کربنات |
| فرمول شیمیایی |
Cu3[OH|CO3]2 |
| دستگاه بلوری | تک‌شیب |
| ویژگی‌ها | |
| رنگ | آبی لاجوردی |
| رَخ | ناقص |
| سختی موس | ۳٫۵ تا ۴ |
| جلا | شیشه‌ای |
| رنگ | آبی روشن |
| شفافیت | شفاف، کدر |
| وزن مخصوص | ۳٫۷۷۳ (اندازه‌گیری‌شده) و ۳٫۷۸ (محاسبه‌شده) |
| ویژگی‌های ظاهری | بلور، دانه‌ای، خاکی، درخشان |
| اثر اسید | حل‌شونده در اسیدها |
| کنارزایی | کالکوزین، کوپریت، مالاکیت، لیمونیت |
| توضیح بیشتر | CuO=۶۹٫۲۴٪ CO2=۳۵٫۵۳٪ H2O=۵٫۲۳٪ |
| کانی همانند | لیناریت، ویویانیت، لازوریت |
| دلیل‌نام‌گذاری | از کلمهٔ پارسی لاژورد یا لاجورد = lazaward که نشانهٔ رنگ آبی است، گرفته شده‌است. |
| خاستگاه | ثانوی |
آزوریت (Azurite) با فرمول شیمیایی Cu3[OH|CO3]2 کانی نرم مس است که در اثر هواز دگی رسوب‌های سنگ معدن مس ایجاد میشود. پس از آنکه اولین بار در شسی له مین[۱] نزدیک لیون فرانسه کشف شد آن را با نام شسیلیت[۲] نیز می‌شناسند. این کانی در زمان باستان نیز شناخته شده بود، در تاریخ طبیعی پلینیوس از آن با نام یونانی kuanos به معنی «آبی سیر» یاد شده‌است. نام لاتین آن نیز caeruleum است. به دلیل رنگ آبی کم‌نظیر این کانی از زمان باستان همیشه تمایل بوده که این کانی را به رنگ آسمان آبی بی‌ابر مرتبط کنند؛ ولی نام انگلیسی امروزی آن Azurite به این دلیل انتخاب شده‌است که هر دو کلمه‌های azurite و azure (به معنی رنگ نیلی یا لاجوردی) از عربی شدهٔ کلمهٔ پارسی لاژورد lazhward منطقه‌ای که به دلیل داشتن سنگ لاجورد معروف است، گرفته شده‌اند.
این کانی بسیار فراوان است و در آلمان، فرانسه، شیلی، استرالیا و آمریکا یافت میشود.
کانی‌شناسی
بلورهای آزوریت به شکل تک‌شیب است و اگر این بلورها به اندازهٔ کافی بزرگ باشند که دیده شوند به شکل بلورهای آبی تیرهٔ منشوری دیده می‌شوند. نمونه‌های آزوریت معمولاً به شکل توده‌ای تا گلوله‌گلوله و به صورت چکنده دیده شده‌اند. این کانی معمولاً با گذر زمان در اثر هوازدگی رنگش روشن‌تر میشود چون سطحش به کانی مالاکیت تبدیل میشود. آزوریت در برابر حرارت از بین می‌رود، دی‌اکسید کربن و آب ازدست می‌دهد و به خاکهٔ (پودر) اکسید مس II تبدیل میشود.
آزوریت ترد است و علاوه بر اسیدها در آمونیاک نیز به راحتی حل میشود.
سنگ قیمتی آزوریت
گاهی از آزوریت به عنوان جواهر یا سنگ زینتی استفاده میشود اما به این دلیل که این سنگ در برابر هوازدگی مقاوم نیست و رنگ آن تغییر می‌کند؛ استفادهٔ آن در این زمینه بسیار محدود است همچنین حرارت به راحتی آن را ازبین می‌برد در نتیجه باید همواره در دمای اتاق قرار داشته باشد.
منابع سنگ های جواهر و خاستگاه آزوریت
آزوریت در مناطق مختلفی در سراسر دنیا یافت می شود. از مهمترین خاستگاه های آن می توان به یوتا، آریزونا و نیومکزیکو در ایالات متحده اشاره نمود. دیگر منابع این سنگ در مکزیکو، نامیبیا، مراکش، فرانسه و استرالیا هستند. یکی از مهمترین منابع آزوریت در چسی، در اطراف شرق فرانسه بوده است.
مجموعه‌داری
به دلیل رنگ آبی شدید این سنگ بسیاری از مجموعه‌داران تمایل به نگهداری آزوریت در مجموعه‌های خود دارند ولی به این دلیل که این کانی در برابر نور، هوا و حرارت رنگ آبی خود را ازدست می‌دهد مجبورند آن را در محیط‌های تاریک، خنک و در صندوق‌های مهر و موم شده که شبیه محیط طبیعی آن است؛ نگهداری کنند.
شناسایی معدن مس
در شناسایی معدن مس، از روی سطح زمین، اگر در آن محل آزوریت پیدا شد به این معنی است که در آنجا سنگ معدن سولفید مس وجود دارد. البته ممکن است آزوریت با مالاکیت همراه باشد و در آنجا رنگهای آبی تا سبز روشن دیده شود که همه این‌ها گواه وجود سنگ معدن مس در آن منطقه‌است.
تشکیل آزوریت
آزوریت یکی از کانی‌های پایه‌ای کربنات مس II است، کانی دیگر آن مالاکیت است. کربنات مس ساده CuCO3 در طبیعت به صورت آزاد یافت نمی‌شود در آزوریت نیز با دو آنیون هیدروکسید و کربنات همراه است. فرمول شیمیایی آن عبارت است از Cu3(CO3)2(OH)2. اگر چند قطره سولفات مس در محلول اشباع کربنات سدیم به شدت تکان داده شود (هم زده شود) و در طول شب نگه داشته شود؛ از این طریق می‌توان بلورهای کوچک آزوریت را بدست آورد.
هوازدگی
آزوریت در برابر هوای آزاد ناپایدار است و به مالاکیت تبدیل میشود. در فرایند هوازدگی آب H2O جایگزین دی اکسیدکربن CO2 موجود در آزوریت میشود. در نتیجه نسبت یون‌های هیدروکسید به کربنات از ۱:۱ به ۱:۲ در مالاکیت تبدیل میشود:
2 Cu3(CO3)2(OH)2 + H2O → 3 Cu2(CO3)(OH)2 + CO2
میزان آزوریتی که به مالاکیت تبدیل شده را می‌توان با توجه به اختلاف فشار جزئی دی اکسیدکربن در محیط دید. همچنین آزوریت با محیط‌هایی که شبکه‌های آب زیرزمینی مثلاً آب شور دارند سازگار نیست.
گونه ها و سنگ های جواهر مشابه
آزوریت هیچ سنگ مرتبط نزدیکی به عنوان ترکیب( به جز مالاکیت) و شکل حفره ای آزوریت ندارد. آزوریت با سنگ هایی همچون لاجورد، سولادیت و لازولیت رنگ نزدیک و مشابهی دارد. آزوریت اغلب به شکل در آمیخته با مالاکیت وجود دارد. مخلوط مالاکیت معمولا لکه های سبز رنگی در بلورهای آبی برافزوده ی آزوریت هستند. این سنگ ها با عنوان «آزور-مالاکیت» یا «آزورمالاکیت» شناخته می شوند. ترکیب کوپریت و آزوریت در تجارت به نام « پرنده ی آبی» شناخته می شود. این سنگ ها کمیاب بوده و طرفداران بسیاری در بین کلکسیونرهای سنگ جواهر و کانی دارد.
شناخته شده ترین سنگ های جواهر و کانی های مرتبط:
آزور-مالاکیت(آزورمالاکیت)، مالاکیت، سودالیت، سنگ لاجورد، کارویت از شایع ترین و مشهورترین سنگ های جواهر مشابه آزوریت هستند.
