تاریخچه و خلاصه ای از سنگ جواهر کهربا
کهربا از طریق فرآیند فسیل سازی رزین درخت تشکیل می شود. کهربای رزین شباهتی با عصاره ی درخت ندارد. منبع اصلی آن به ویژه از درخت کاج فسیلی نشات می گیرد. فسیل سازی کهربا به دوران سوم زمین شناسی باز می گردد، و این یعنی سنگ کهربا در حدود ۵۰ میلیون سال قبل شکل گرفته است. به این معنی است که سنگهای کهربا حدود 50 میلیون سال پیش تشکیل شده است. از آنجاییکه کهربا از رزین نرم و چسبناک تشکیل شده است، کهربا اغلب حاوی ترکیبات گیاهی و حیوانی اغلب پشه ها و سایر گونه های حشرات می باشد. کهربایی که در درزهای زغال تشکیل می شوند، اغلب «رزین» نام دارند، و گونه هایی که در درزهای زغال نیوزیلند شکل می گیرند، با نام «امبریت» شناخته می شوند. کهربا یکی از گونه های سنگ جواهر ارگانیک است. از شایع ترین گونه های جواهرات ارگانیک می توان به کهربا، مروارید، مرجان و عاج اشاره نمود.
کلمه ی « کهربا» از واژه ی فارسی میانی «عنبر» گرفته شده است. این واژه در ابتدا برای توصیف ماده ای سخت و مومی که در درون روده ی نهنگ عنبر قرار دارد، استفاده می شد. از عنبر به دلیل بوی معطر و جالب توجه در تولید عطر استفاده می شود. در طول قرن چهاردهم، استفاده از واژه ی کهربا به جای عنبر برای اشاره به این سنگ جواهر مرسوم شد. کهربا و عنبر اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند زیرا هر دو در کنار سواحل یافت می شوند. اما به سادگی به واسطه ی تراکم متمایز می شوند. عنبر تراکم کمتری داشته و بر روی آب شیرین شناور می شود. سنگ جواهر کهربا بر روی آب شیرین شناور نشده و در عوض بر روی آب شور قرار می گیرد.
ساختار کهربا
فرآیند شکل گیری کهربا با تغییر شکل رزین به کوپال انجام می گیرد. این فرآیند در اثر درجه ی حرارت بالا و همچنین فشار بالای رسوبات رزین ادامه می یابد. قرار گرفتن در معرض حرارت و فشار، ترپن ها را دفع کرده و سبب پوسیدگی و زوال می شود. با گذشت زمان و مقاومت، رزین در نهایت سخت شده و به کهربا تبدیل می شود. بسیاری از درختان رزین تولید می کنند، اما اکثر آنها کهربا نخواهند شد. رزین درخت باید ارتجاعی بوده و در برابر پوسیدگی بسیار مقاوم باشند. اکثر رسوبات رزین قادر به تحمل تابش طولانی مدت نور خورشید، باران و دمای شدید نیستند.
تشخیص کهربا
بر خلاف بیشتر سنگهای رنگی که ساختار کریستالی دارند، ساختار کهربا بی نظم و غیرمتبلور است. کهربا گرانش خاص و کمی دارد که یعنی استثنائا روشن است. تراکم کم کهربا سبب شناور شدن آن بر روی آب شور می شود. ساخت بدل کهربا به دلیل تراکم بسیار پایین دشوار است. در مجموع اندازه ی کلی یک سنگ جواهر ۵ قیراطی کهربا ۲.۵ برابر اندازه ی زرگون ۵ قیراطی است(یکی از انواع سنگ های متراکم تر)
خاستگاه و منابع کهربا
منبع اصلی سنگ کهربا تنها در غرب کالینین گراد، روسیه قرار دارد. کهربای این منطقه در خاک رس و در حدود 30 متر زیر سطح زمین یافت می شود. دومین منبع بزرگ کهربا منطقه ی بالتیک می باشد. کهربای بالتیک از کف دریا برخواسته و اغلب در ساحل یافت می شود. کهربای بالتیک به رنگ طلایی خود مشهور هستند.
جمهوری دومینیکن به کهربای کمیاب آبی خود مشهور است. کهربای جمهوری دومینیکن به مراتب جدیدتر از سایر گونه های کهربا است. ایتالیا، رومانی، چین، ژاپن، برمه (میانمار)، مکزیک، کانادا و ایالات متحده نیز ذخایر کهربا دارند.
رنگ کهربا
کهربا در طیف وسیعی از رنگ های مختلف وجود دارد، اما اغلب به رنگ های زرد، نارنجی یا قهوه ای یافت می شود. کهربای زرد طلایی معمولا از رزین سخت و تراشفاف درختان کاج همیشه سبز تولید می شود . کهربا را همچنین می توان به رنگ های سفید تا زرد لیمویی کمرنگ و قهوه ای تا سیاه یافت. جمهوری دومینیکن به تولید کهربای کمیاب آبی مشهور است. علاوه بر آن کهرباهایی به رنگ کمیاب سبز و قرمز نیز وجود دارند. به کهربای قرمز «کهربای گیلاسی» نیز گفته می شود.
درخشندگی و وضوح کهربا
وضوح کهربا به صورت تراشفاف تا مات متفاوت هستند و همچنین درخشندگی مومی دارد. بیشتر گونه های کهربا حفره هایی از حباب هوا و ناسرگی های مختلف دیگر دارند. برخی مواقع ناخالصی های پیریت به کهربا رنگی آبی می دهد. بسیاری از گونه های کهربا وضوح بسیار کدر دارند که ناشی از حباب های متعدد می باشد. این سنگها با نام «کهربای استخوانی» شناخته می شوند
کهربایی که شفافیت مطلوب تری دارد از گونه های کدر بیشتر مورد پسند واقع می شود. ارزشمندترین سنگهای کهربا حاوی حشرات، گیاهان یا ناسرگی های پیریت می باشد.
برش و شکل کهربا
کهربا تقریبا همیشه به شکل کوژ برش می خورد و به ندرت به شکل تراش دار یافت می شود. . در گذشته، کهربا اغلب به صورت طرح های زینتی استفاده می شد. کهربا به دلیل نرمی به راحتی برش می خورد. گوهر تراش ها در برش انواع سنگ ها دقت بسیاری به خرج می دهند، بنابراین بسیاری از سنگ های کهربا در پایان به شکل قطره ای گره دار شکل می گیرند. سنگ های کهربای گرد و بیضی محبوب ترین ها هستند؛ سایر اشکال فانتزی مانند ستاره ای، شش گوش، پنج گوش، تریلیون و قلبی نیز به راحتی یافت می شوند.
پردازش کهربا
کهربا معمولا پردازش نمی شود، اما برخی از سنگ های کهربا از دو یا چند سنگ کوچکتر ساخته شده اند. سنگهای کوچکتر توسط سطوح لکه دار با روغن، گرما و فشار ترکیب می شوند. این پردازش توسط تامین کنندگان سنگ های جواهر صورت می گیرد؛ برخی مواقع از این سنگ با عنوان«عنبرواره» یا «کهربای فشرده» یاد می شود. گاهی اوقات وضوح کهربا را در وان روغن پردازش می نمایند. سنگهای کهربا را با استفاده از رزین های دیگر مانند صمغ کپال یا کائوری شبیه سازی می کنند. برخی مواقع کهربای بالتیک را به صورت مصنوعی پردازش می کنند تا رنگ های روشن تری خلق نمایند.
گونه های سنگ جواهر کهربا و سنگ های مشابه
کهربا در گونه های مختلفی یافت می شود و اغلب با توجه به رنگ یا خاستگاه طبقه بندی می شوند. کهربای جمهوری دومینیکن گاهی اوقات به رنگ نادر آبی و فلورسنت یافت می شود. این گونه کمیاب ترین کهربا محسوب می شود و در زیر نور طبیعی و ماوراء بنفش به رنگ آبی مشخص می شود. در زیر نور UV با طول موج بلند، بازتابی بسیار قوی و نزدیک به سفید دارد. نزدیک به حدود 100 کیلوگرم کهربای جمهوری دومینیکن به صورت سالانه تولید می شود و آن را بیش از پیش ارزشمند می سازد. چند نمونه سنگ جواهر ارگانیک با ترکیب مشابه کهربای سیاه، مروارید، مرجان و عاج هستند.
