سنگ آزوریت چیست؟ منابع سنگ آزوریت

تاریخچه و مختصری از سنگ آزوریت

سنگ آزوریت یکی از گونه‌های نایاب سنگ معدن مس باکیفیت سنگ‌های جواهر است.

نام این گوهر زیبا از لغت فارسی (لاجورد) گرفته‌شده است، که به رنگ آبی‌رنگ میان آن اشاره دارد. این سنگ قیمتی از سختی کمی برخوردار بوده و لذا در جواهرسازی بسیار کم استفاده می‌شود. درواقعسنگ آزوریت زیبا معمولا مورد توجه کلکسیون داران قرار می‌گیرد.

منطقه کوچکی در شرق فرانسه به نام چسی ، یکی از منابع اصلی سنگ آزوریت را در خود جای‌داده است. مردمان قرون‌وسطی از این سنگ به‌منظور تولید رنگ‌دانه‌ها جهت رنگ‌آمیزی پارچه استفاده می‌کردند.

منابع سنگ‌ آزوریت و خاستگاه آن

امروزه این سنگ را در منطق مختلفی از جهان می‌توان یافت. اما مردمان مناطق یوتا، آریزونا و نیومکزیکو در ایالات‌متحده بیشتری خواهان  این سنگ قیمتی را تشکیل می‌دهند.

همان‌طور که اشاره شد معدن اصلی این سنگ در منطقه چسی فرانسه می‌باشد. از طرفی منابع دیگری از آن را در مکزیکو، نامیبیا، مراکش و استرالیا قرار دارد.

رنگ سنگ آزوریت معمولا بارنگ آبی شناخته‌شده است ، اما اغلب سبز در ترکیب با مالاکیت سبز دیده می‌شود ، این یعنی در این سنگ ترکیب بسیار زیبایی از رنگ سبز و آبی را می‌تواند دید.

شفافیت و درخشندگی سنگ آزوریت

گوهر آزوریت معمولا به‌صورت مات و یا کدر یافت می‌شود اما بعد از تراش و صیقل همچون مالاکیت زجاجی و شفاف دیده می‌شود. البته گونه شفاف و نیمه شفاف آزوریت بسیار کمیاب و نادر است.

سنگ آزوریت و نگهداری از جواهر

سختی گوهر آزوریت در مقیاس موس حدود 3.5 تا 4 است لذا سنگ نرمی محسوب شده. ازاین ‌رو به راحتی می‌تواند جلا و شکل خود را از دست دهد.

آزوریت نسبت به هوا و گرما حساس بوده است و د صورتی که  در مدت طولانی تحت گرما قرار گیرد، رنگ خود را از دست می‌دهد.

خصوصیات فیزیکی آزوریت

مهمترین شاخص تشخیص آزوریت متمایز بودن رنگ آبی تیره آن است که از عصر مس copper(II) می گیرد. همچنین یک کانی نرم با سختی موهس تنها 3.5 تا 4 است. حاوی مس است که رنگ آبی و وزن مخصوص 3.7 تا 3.9 را می دهد که برای یک کانی غیرفلزی فوق العاده بالا است. آزوریت یک کانی کربناته است و با اسید کلریدریک رقیق واکنش خفیفی ایجاد می کند و مایع آبی روشنی تولید می کند. آزوریت یک اثر خاکه با رنگ آبی روشن روی چینی بدون لعاب ایجاد می کند. آزوریت در مقایسه با مالاکیت در هوای آزاد ناپایدار است و اغلب به صورت سودومورف با مالاکیت جایگزین می شود. بیش از 45 فرم شناخته شده وجود دارد و بیش از 100 فرم شرح داده شده است.

جدول خصوصیات آزوریت
ترکیب شیمیایی	Cu3(CO3)2(OH)2
سیستم بلوری	مونوکلینیک
رنگ	آبی لاجوردی، آبی، آبی روشن، یا آبی پررنگ تیره؛ آبی روشن در نور عبوری
رنگ خاکه	آبی روشن
شفافیت	شفاف تا اوپک
رخ	نامشخص
شکستگی	صدفی
جلا	شیشه ای
ضریب شکست نور	1.720 – 1.850
اختلاف شکست مضاعف	0.108 – 0.110
سختی موس	3.5 – 4
وزن مخصوص	3.7 – 3.9
فلورسانس	ندارد

تاریخچه

نام آزوریت (Azurite) و آزور (azure) از ریشه زبان پارسی باستانی lazhward (لاژورد) به معنی “آبی” گرفته شده، جایکه لاجورد بدخشان (که در گذشته جزو ایران باستان بود) یافت می شد و همچنین این سنگ معروف به “سنگ آزور” است. در سال 1824 توسط فرانسوا سولپیس بئودنت نام به “آزوریت” تغییر یافت. آزوریت در دنیای باستان پیش از کلاسیک شناخته شده بود. در تاریخ طبیعی پلینی بزرگتر با نام یونانی kuanos (κυανός: “آبی پررنگ، ریشه انگلیسی Cyan) و نام لاتین caeruleum ذکر شده است. از زمان های قدیم، آبی بسیار عمیق و شفاف آزوریت با هوای کم رطوبت صحرا و آسمان زمستانی همراه بوده است. در مصر باستان به عنوان رنگدانه استفاده می شد که از معادن سینا به دست می آمد. نویسندگان باستانی بین النهرین از استفاده پودر آن و هاون مخصوص برای آسیاب کردن آن خبر می دهند. به نظر نمی رسد که در نقاشی های دیواری روم باستان استفاده شده باشد، اما نویسندگان رومی مطمئناً در مورد استفاده از آن به عنوان رنگدانه می دانستند. ادغام شیشه و آزوریت در بین النهرین باستان توسعه یافت.

نحوه تشکیل آزوریت

آزوریت یک کانی معدنی ثانویه است که معمولاً زمانی تشکیل می شود که آب های مملو از دی اکسید کربن به زمین سرازیر شده و با سنگ های مس زیرسطحی واکنش می دهند. اسید کربنیک این آب ها مقدار کمی مس موجود در سنگ معدن را حل می کند. مس محلول با آب حمل می شود تا زمانی که به یک محیط ژئوشیمیایی جدید برسد. این محیط جدید می تواند مکانی باشد که در آن شیمی یا دمای آب تغییر می کند یا تبخیر در آن رخ می دهد. اگر شرایط مناسب باشد، کانی آزوریت ممکن است تشکیل شود. اگر این شرایط برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، تجمع قابل توجهی از آزوریت ممکن است ایجاد شود. این اتفاق در بسیاری از نقاط جهان رخ داده است. ته‌نهشست آزوریت در فضاهای منافذ، شکاف ها و حفره های سنگ زیرسطحی رخ می دهد. آزوریت حاصل معمولاً توده ای یا ندولی است. در شرایط نادر، آزوریت به صورت رشد استالاکتیتیک و بوترووئیدی یافت می شود. کریستال های مونوکلینیک خوش فرم به ندرت یافت می شوند. اینها تنها در صورتی می توانند رخ دهند که آزوریت بدون محدودیت در یک ترک یا حفره رسوب کند و توسط کریستالیزاسیون بعدی یا حرکت سنگ مختل نشود.

آزوریت در کجا یافت می شود؟

آزوریت در شرایط زمین‌شناسی مشابه کانی خواهرش، مالاکیت، یافت می‌شود، اگرچه معمولاً فراوانی کمتری دارد. هر دو کانی به طور گسترده ای به عنوان کانی های سوپرژن مس، که در منطقه اکسید شده ذخایر سنگ مس تشکیل شده اند، وجود دارند. در اینجا آنها با کوپریت، مس بومی و مواد معدنی مختلف اکسید آهن مرتبط هستند. این کانی ها اغلب در یک مکان یافت می شوند و اغلب با یکدیگر رشد می کنند. ترکیب این دو به باهم ، سنگ آزورمالاکیت تولید می کند که در صورت کیفیت بالا می تواند به عنوان یک سنگ دامله زیبا استفاده شود.

در میان بهترین نمونه‌ها در بیسبی، آریزونا و مکان‌های مجاور یافت می‌شود و شامل کلاسترهایی تجمعی از کریستال‌ها به طول چندین اینچ و دانه‌های کروی و گلسانه هایی به قطر 2 اینچ (51 میلی‌متر) است. بهترین کریستال ها، تا 10 اینچ (250 میلی متر) طول، در Tsumeb، نامیبیا یافت می شوند. ایالات متحده، آریزونا، نیومکزیکو و یوتا مکان های قابل توجهی برای یافتن آزوریت هستند. ذخایر مهم تری در فرانسه و نامیبیا یافت شده است. موارد قابل توجهی در مکزیک، شیلی، استرالیا، روسیه و مراکش ، ایران یافت شده است.

موارد استفاده از آزوریت

در حالی که آزوریت یک کانی معدنی بسیار فراوان نیست و به ندرت در ذخایری با حجم بزرگ یافت می شود، از آن به روش های مختلفی استفاده شده است.

اکتشاف و استخراج مس

زمین شناسان می دانند که آزوریت فراوان اغلب در سنگهای فوقانی ذخایر سنگ مس یافت می شود که آنها را قادر می سازد از آزوریت به عنوان یک کانی شاخص در جستجوی ذخایر مس زیرسطحی استفاده کنند. وجود آزوریت فراوان نشان دهنده امکان یافتن شکلی از سنگ معدن مس در زیر، در نزدیکی، یا تا یک گرادیان هیدرولیکی هم دوره یا باستانی است. آزوریت هزاران سال است که به عنوان سنگ معدن فلز مس استفاده می شود. مصریان باستان آن را در شبه جزیره سینا استخراج می کردند و برای تولید مس آن را ذوب می کردند. امروزه، ذخایر آزوریت به خودی خود معمولاً آنقدر بزرگ نیستند که ارزش افتتاح یک معدن مس را داشته باشند. در جایی که سایر سنگ‌های مس استخراج می‌شوند، آزوریت در صورتی که عیار کافی داشته باشد و استخراج آن آسان باشد، ممکن است برداشت شود.

جواهرات و سنگ های زینتی

آزوریت به راحتی تراش داده می شود و به شکل دامله، مهره، کنده کاری کوچک و زیور آلات شکل می گیرد. جلایی روشن را نیز ایجاد میکند. متأسفانه آزوریت مشکلاتی دارد که استفاده از آن در جواهرات را محدود می کند. بزرگترین نگرانی این واقعیت است که آزوریت دارای سختی موهس فقط 3.5 تا 4.0 است. همچنین شکننده است و می تواند در امتداد صفحات کلیواژ (رخ) بشکند. این عدم دوام باعث می شود در صورت استفاده در انگشتر، دستبند یا سایر زیورآلاتی که در معرض ساییدگی هستند، به راحتی آسیب ببیند.

رنگدانه های آزوریت

آزوریت در اوایل مصر باستان آسیاب و به عنوان رنگدانه در رنگ آبی استفاده می شد. با گذشت زمان، استفاده از آن بسیار رایج تر شد. در طول قرون وسطی و رنسانس، این کانی به همراه لاجورد ، مهم ترین رنگدانه آبی مورد استفاده در اروپا بودند. در نقاشی های قدیمی ، بسیاری از آزوریت ها به اشتباه برچسب لاجورد داشتند، اصطلاحی که برای بسیاری از رنگدانه های آبی به کار می رود. با بهبود تجزیه و تحلیل شیمیایی نقاشی های قرون وسطی، آزوریت به عنوان منبع اصلی بلوز مورد استفاده نقاشان قرون وسطی شناخته می شود.

لاجورد (رنگدانه اولترامارین) عمدتاً در قرون وسطی از افغانستان تهیه می شد، در حالی که آزوریت یک کانی معدنی رایج در اروپا در آن زمان بود. ذخایر قابل توجهی در نزدیکی لیون فرانسه پیدا شد. از قرن دوازدهم در زاکسن، در معادن نقره واقع در آنجا استخراج شد. جالب است بدانید رنگدانه اولترامارین در برابر حرارت مقاومت می کند، در حالی که آزوریت به اکسید مس سیاه تبدیل می شود. با این حال، حرارت ملایم آزوریت رنگدانه آبی تیره ای را ایجاد می کند که در تکنیک های نقاشی ژاپنی استفاده می شود. ساخت رنگدانه از آزوریت پرهزینه بود. در قرون وسطی استخراج معدن دشوار بود، حمل و نقل کند و سایش و پردازش کند و دشوار بود. رنگدانه آزوریت به تدریج جایگزین شد، از قرن هجدهم، زمانی که رنگدانه های دست ساز بشر مانند “آبی پروس” و “وردیتر آبی” اختراع شد. این رنگدانه های مصنوعی محصولات استاندارد شده با خواص یکنواخت هستند که آنها را در استفاده قابل انتظار می کند. همچنین تولید آنها هزینه کمتری دارد.