شناخت سنگ کونزیت

تاریخچه سنگ کونزیت

فرد استیکر (Fred M Sickler) یک بومی سن دیگو بود که زندگی ای خارق‌العاده پر از ماجراجویی در بیابان ها ، کوه ها و جنگل ها داشت. او با سرخپوستان بومی آمریکایی ، روسای جمهور آمریكای مرکزی و ژنرال های بوئر ارتش دوست شد و به عنوان معدنچی ، شیمیدان ، گزارشگر ، مارشال و بازپرس خصوصی كار كرد.

کونزیت ؛ سنگی از جنس اسپودومن

کونزیت جوانترین عضو اسپودومن ها (spodumene) است. کسانی که به علم گوهر شناسی علاقه‌مند هستند ، می دانند که همراه با دیوپسید ، جیدیت و سه نوع سنگ معدنی دیگر ، اسپودومن‌ها گروه پیروکسن را تشکیل می دهند. کلمه پیروکسن از کلمات یونانی pyr (آتش) و xenos (شگفت‌انگیز) گرفته شده است.

اسپودومن منبع لیتیوم است که در تولید باتری های ماشین و اسمارت فون مورد استفاده قرار می گیرد. لیتیوم با همجوش کردن اسپدومن در اسید از آن خارج می شود. تولید لیتیوم از اسپودومن هر سال منجر به حدود 80،000 تن متریک می شود. قبل از اتومبیل و تلفن های هوشمند ، اسپودومن در سرامیک ، شیشه سازی، تولید فولاد و دارو مورد استفاده قرار می گرفت اما افکار ما نسبت به آن در اواخر قرن نوزدهم با کشف اولین اسپودومن سبز (هیدنیت) گیرا و سپس یافتن انواع کونزیت صورتی دوست داشتنی تغییر یافت.

جالب است بدانیدکه هیدنیت (Hiddenite) عضوی با کیفیت جواهری از خانواده اسپودمن، با رنگ سبز یا سبز مایل به زرد، زرد کمرنگ یا بیرینگ است که حدود یک چهارم قرن قبل از کونزیت کشف شده است. هیدنیت نام خود را از کاشف خود، W. E. Hidden گرفته است.

نحوه تشکیل سنگ کونزیت

به عنوان نوعی اسپودومن، یک سنگ معدنی سیلیکاتی است که در سازندهای سنگ پگماتیت تشکیل می شود که حاصل مذاب یا ماگمایی است که از زیر پوسته زمین به سطح می رسد. این ماگما خنک شده و در همان حال حباب های گازی شکل می گیرند، همچنین درون درزها و ترکهای ایجاد شده ماگما در زمان های متفاوت آنها را همپوشانی کرده و خنک میشود. گازهای موجود در حبابها فرار کرده و شکافهایی را در خود جای می گذارند که مایعات و همچنین سایر ترکهای موجود در سنگ پگماتیت می توانند داخل آنها جمع شوند.

در طی میلیون ها سال مایعات خشک می شوند و کریستال های سیلیکونی را باقی مانده برای پر کردن این شکاف ها رشد (بلورزایی) می کنند. مایع اصلی دارای برخی ناخالصی های معدنی است که به ایجاد سنگ های قیمتی مختلف مانند کونزیت کمک می کند.در مورد كونزیت ، ماده اصلی سیلیس با لیتیوم ، سدیم و آلومینیوم مخلوط شده است تا بلورهای تشکیل شده به همراه کمی منگنز، رنگ صورتی و یاسی – بنفش به خود گیرند.

رنگ کونزیت

به عنوان یک از عضو از انواع اسپودومن بودن، كونزیت به طبقه سیلیكاتهای زنجیره ای (LiAlSi2O6) تعلق دارد. به لطف عناصر جزئی از منگنز در ساختار بلوری آن ، رنگی یاسی ، صورتی – بنفش به سنگ میدهد. با این حال ، این رنگ می تواند در نور مستقیم خورشید محو شود. به همین دلیل ، جواهرات با کونزیت را نباید هنگام آفتاب گرفتن یا در ساحل پوشید و این سنگ جواهری در شب بهترین رنگ خود را نشان میدهد.

گزارش ها و روایاتی از کونزیت (یا اسپودومن) وجود دارد که به عنوان سنگی خاص و غیر عادی زیر نور خورشید با توجه به حساسیتش به فلورسانس اشاره دارند. برهی از راف های معدنی آنها بعد از استخراج ته رنگ سبز – یاسی بنظر برسند و بعد از یک روز زیر آفتاب گذاشتن، صورتی درخشنده در شب میشود. برخی میگویند کونزیت های بهسازی شده کمرنگ میشوند و برخی میگویند تمام کونزیت ها با گذشت زمان کمرنگ تر میشوند.

کونزیت زرد و کونزیت آبی نام‌هایی “تجاری” برای اسپودومن رنگی هستند که از محبوبیت نام “کونزیت” استفاده می کنند . به یاد داشته باشید که کونزیت فقط صورتی تا بنفش یا ارغوانی است. ما در زمان خود چند نمونه نمونه آبی دیده ایم اما نمی توانیم مطمئن باشیم که چه نوع بهسازی ممکن است داشته باشند و رنگ نیز کاملاً ناپایدار بوده است. اغلب خیلی سریع به قهوه ای روشن یا بی رنگ کم رنگ می شوند.

پدیده چند رنگی در کونزیت

برخی از کونزایت یافته شده از افغانستان بسته به زاویه مشاهده، طیف های قوی یا ضعیف رنگهای صورتی – بنفش یا بی رنگ را نشان می دهند. از نظر گوهر شناسی ، این پدیده به عنوان چندرنگ‌نمایی (pleochroism) شناخته می شود. در سنگی که تراشکار باتجربه به خوبی برش داده باشد ، زیباترین تفاوت های رنگی همیشه از بالا و پیشخوان سنگ قابل مشاهده خواهند بود.

تراش و پاکی در سنگ کونزیت

کونزیت یکی از سنگهای بسیار پاک در بین سنگهای قیمتی میباشد. همه ما این را میدانیم که حداقل با چشم غیر مسلح پاک بنظر میرسند. برای تراشکاران گوهر، کونزیت دارای رخ کامل از دو جهت است و در نتیجه تراش آن بسیار دشوار بوده زیرا ممکن است حین کار، سنگ به دلیل شکنندگی بالایش و نیز رخ آن از وسط دو نصف شود. به طبع، تراش مجدد آن نیز دشوارتر است.

سنگهای کونزیت شفاف و پاک در سایزهای بزرگ با تراش فست تراشیده میشوند. تراشکار باید به تراز و تنظیم راف، حین برش دادن و زوایای فست ها بسیار دقت کند. زیرا بسته به زاویه ای که به کونزیت نگاه می کنید ، می تواند پدیده چند رنگی بنفش ، صورتی یا حتی بی رنگ را نشان بدهد که محبوبیتی خاص دارد. نمونه های مات قالب توجه، به تراشهای گرد ، قلب ، بیضی و یا دیگر شکل های جالب تراشیده میشوند.

معادن کونزیت

کونزیت صورتی کم رنگ در سال 1902 در منطقه پالوآلتو سن دیگو در کالیفرنیا کشف شد. امروزه کریستال های منشوری شکل با قوس های عمودی معمولی آنها عمدتاً در افغانستان ، ماداگاسکار ، برزیل و ایالات متحده یافت می شود. کریستال ها یا قطعات کریستالی ، که اغلب به سختی از بین می روند ، می توانند اندازه های مختلفی را تا چندین کیلوگرم بدست آورند.

پس از یافتن اولیه کونزیت در جنوب کالیفرنیا ، کونزیت نیز در ماداگاسکار ، میانمار ، روسیه ، مکزیک ، استرالیا و کانادا یافت شده است. به نظر می رسد مهمترین و بزرگترین ذخایر در برزیل وجود دارد اما محبوب ترین منبع کریستال های منشوری شکل کونزیت در حال حاضر کوه های افغانستان و پاکستان است. این کریستال‌ها میتوانند اندازه های مختلفی تا چندین کیلوگرم داشته باشند.

آیا کونزیت بهسازی میشود؟

کونزیت معمولا بهسازی نمیشود هرچند برخی از گزارش ها حاکی از این است که نمونه هایی با حرارت یا پرتودهی بهسازی میشوند. این موضوع مقداری بحث برانگیز است. اگر رنگ و کیفیت یک سنگ در اثر نفوذ عناصر و یا حرارت دهی یا پرکردن ترکها با روغن یا شیشه بهبود یابد میگوییم بهسازی شده است. اما آیا حرارت دهی یا پرتو دهی زیر نور خورشید طبیعی نیز چنین است؟

کونزیت نه تنها می تواند در اثر گرما و در اثر تابش نور خورشید (و تابش غیر طبیعی) نیز تحت بهسازی قرار گیرد ، بلکه باعث آسیب به سنگهای سنگ شده و عملیات حرارتی بالا نیز مطمئناً بر رنگ صورتی و بنفش در کونزیت تأثیر منفی می گذارد. حرارت دهی در دمای حدود 500 درجه سانتیگراد میتواند آنرا کمرنگ تا بی رنگ کند. بهرحال چیزی که مشخص است بیشتر فروشندگان بهسازی بودن کونزیت را ذکر نمیکنند.

ارزشگذاری سنگ کونزیت

کونزیت در بازار در بسیاری از تراشهای زیبا موجود است. این سنگ یکی از سنگهای قیمتی است که در ابعاد نسبتاً بزرگ با قیمت مناسب در دسترس است. با این وجود ، هنگام خرید باید به خاطر داشته باشید که ابتدا رنگ و سپس پاکی و شفافیت تعیین کننده اصلی هزینه آن است. اکثر کانزیت ها نسبتا روشن کم رنگ هستند. کونزایتی با شدت رنگ بالا و صورتی یا بنفش واضح و زنده کمیاب تر است و متقابلا ارزشمندتر و گرانتر میباشد.

این سوال که آیا رنگ باید کم و بیش به شدت به بنفش تمایل داشته باشد ، به ترجیح شخصی و نوع رنگ پوست شما بستگی دارد. به نظر نمی رسد منشا استخراج سنگ نقش مهمی در قیمت گذاری کونزایت داشته باشد اگرچه گوهرهای استخراج شده از پالو آلتو در کالیفرنیا می توانند یک امتیاز ویژه به عنوان اولین جایی که کونزیت کشف شد را داشته باشند.

گاهی اوقات تاجران سنگهای قیمتی از اسم معروف کونزیت برای افزایش فروش استفاده کنند و از کلماتی چون “کونزیت زرد” به جای “اسپودمن زرد کمرنگ” و یا کونزیت آبی به جای “اسپودمن سبز متمايل‌ به‌ آبى‌” استفاده میکنند. البته درباره نمونه آخر “کونزیت آبی” باید با احتیاط بررسی شود زیرا گزارش ها نشان میدهد بسیار ناپایدار است و رنگ آن می تواند به سرعت از بین برود.

نکات اضافی

کونزیت میتواند با تورمالین صورتی، زوئیزیت صورتی، اسپینل، مورگانیت اشتباه گرفته شود ولی اهمیتی ندارد زیرا این سنگها گرانتر از کونزیت هستند. در این بین رز کوارتز و سنتتیک های سفایر صورتی میتوانند بدل این سنگ محسوب شوند. در هنگام خرید اگر کونزیتی دارای رنگ بنفش خیلی شدید و یا صورتی شدید با قیمتی نازل بود باید در خرید آن محتاط باشید. ضمن اینکه این سنگ دارای سختی خیلی بالا نیست و درنتیجه از همنشینی یا ساییده شدن در کنار جواهرات با سختی بالاتر کونزایت خودداری کنید.

از پاک کننده های اولتراسونیک ، بخار تمیز کننده یا هر چیز دیگری که به گرما نیاز دارد جهت تمیز کردن کونزیت استفاده نکنید زیرا می تواند بر رنگ سنگ شما تأثیر بگذارد. کونزیت خود را به ساحل نبرید – خورشید می تواند در بعضی موارد باعث کمرنگ شدن سنگ شود.

بزرگترین کونزیت تراش داده شده

در انستیتوی اسمیتسونین یک سنگ کونزیت 880 قیراطی به نمایش گذاشته شده است. این بزرگترین کونزیت تراشیده شده (فست) در جهان است.

بزرگترین راف کونزیت