سنگ خون (Bloodstone)
سنگ خون (Bloodstone) نوع سبز تیره خانواده کالسدونی و درواقع یک کوارتز کریپتوکریستالین است که نقاط پراکنده قرمز رنگ ناشی از اکسید آهن در سطح آن دیده میشود.
تاریخچه
نویسندگان اروپایی در آثار قرن هجدهم و پیش از آن از سنگ خون به عنوان “هلیوتروپ” یاد می کردند. نام هلیوتروپ” از hḗlios و trépein یونان باستان به معنی “خورشید” و “چرخش” است.طبق گفته مورخ طبیعی باستان ، پلینی بزرگ ، این سنگ وقتی در حالت غوطه وری در آب جلو خورشید قرار گرفته شود انعکاسی قرمز بازتاب می یابد. در متون قدیمی ایرانی به آن ” قانداش ” و در عربی از آن به عنوان “حجر الدم” یاد میشد. این سنگ محبوب از سال 1912 یکی از سنگهای ماه تولد مارس و به عبارتی جزو سنگهای ماه اسفند و فروردین می باشد.
مهرهای بابلی مربوط به 3000 سال قبل از میلاد ، انگشترها و آویزهای رومی از زمان عیسی مسیح و سنگ‌خون‌های حک شده توسط مسیحیان اولیه، همه نمایانگر تاریخچه دور این سنگ می باشد. فنجان ها ، کاسه ها و گلدان های نفیس ساخته شده در قرن پانزدهم و شانزدهم توسط خانواده هنرمندان لاکچری میسرونی اغلب با سنگ خون ساخته شده و در موزه های لوور ، پرادو و انگلیس به نمایش گذاشته شده اند.
مشخصات
سنگ خون یک نوع سبز تیره اوپک کلسدونی است. به طور عامیانه برخی این سنگ را هنگامی که کاملا اوپک و تک رنگ باشد جاسپر فنسی یا جاسپر خونی میخوانند. شاید به این دلیل باشد که کلسدونی اوپک بسیار به جاسپر شباهت دارد ولی از نظر علمی عدم وجود بافت دانه ای (grainy structure) در سنگ خون آن را در دسته بندی جاسپر قرار نمیدهد و “بلاد استون” یک نام دقیق تر برای این سنگ می باشد.
این سنگ دارای شکستی صدفی و سختی تقریبی 7 در مقیاس سختی موهس است. با این حال ، سختی سنگ خون معمولاً کمی کمتر و در حدود 6.5 است. این سختی کمتر و اوپک بودن به دلیل وجود کانی های معدنی و ناخالصی ها در بافت آن است که چند درصد از وزن هلیوتروپ را اشغال کرده اند. سنگ خون معمولا اوپک (نور را عبور نمیدهد) بوده ولی رگه ها و نقاط شفاف کلسدونی نیز در برخی نمونه ها دیده میشود.
| جدول خصوصیات سنگ خون | |
|---|---|
| ترکیب شیمیایی | کوارتز کریپتوکریستالین – سیلیکاتی |
| سیستم کریستالی | اغلب مونوکلینیک |
| رنگ | سبز تیره با نقاط قرمز و نارنجی |
| رنگ خاکه | بی رنگ |
| شفافیت | اوپک تا مات |
| رخ | ندارد |
| شکستگی | صدفی |
| جلا | واکسی تا شیشه ای |
| ضریب شکست نور | 1.530-1.543 |
| شکست دوگانه | 0.003 to 0.009 |
| سختی موس | 6.5-7 |
| وزن مخصوص | 2.55-2.70 |
| فلورسانس | – |
علت رنگ سبز و نقاط قرمز در سنگ خون چیست؟
گاهی آرایش این نقاط به زیبایی سنگ نیز کمک کرده و حتی آن را مناسب تراش فست و نگین یک انگشتر فاخر میکند. برخی افراد این بافت رنگی را به “خون مسیح” ربط داده و به آن اهمیت مذهبی می دهند. آنها میگویند سنگی خون وقتی بوجود آمد قطرات خون حضرت مسیح به هنگام صلیب کشیدن وی ، روی سنگ جاسپر زیر پای آن پخش شده بود. از همین جا است که نام “سنگ خون” برای آن انتخاب شده و به محبوبیت این گوهر افزوده است. ولی اینها صرفا باور بوده و به دور از حقایق علمی و زمین شناسی است.
سنگ خون در کجا یافت میشود؟
بیشترین سنگ خونی که امروزه استفاده می شود در هند استخراج و تراش داده می شود. گفته میشود اولین منبع هلیوتروپ که با نام هلیوتروپ به اروپا آورده شد از شبه جزیره کاتیاور در منطقه غنی از منابع گجرات در شمال غربی هند بوده است. از دیگر منابع سنگ خون می توان به غرب استرالیا ، برزیل ، چین ، چک ، بلغارستان ، ایتالیا ، آلمان ، جنوب آفریقا؛ ماداگاسکار اشاره کرد.
در ایالات متحده ، ذخایر کمی از سنگ خون در کالیفرنیا ، نوادا ، اورگان و واشنگتن یافت شده است. ، بلاد استون در اثر نفوذ آبهای زیرزمینی غنی از سیلیس در شکستگی ها و حفره‌ها ، در اعماق کم و دمای پایین تشکیل می شود.
تراش
سنگ خون با کیفیت عالی تقریباً همیشه به صورت کابوشن (گنبدی) برش داده می شود. برخی نیز به صورت مجسمه های کوچک ، کاسه و سایر اشیا تراش داده می شود. گاهی اوقات آن را به صورت سنگهای بزرگ فست تراش می دهند. مقدایر زیادی از مواد درجه متوسط تا پایین هلیوتروپ را که معمولا به صورت خرده سنگ وجود دارند در تامبلرها قرار میدهند.
هلیوتروپ در طول تاریخ سنگی از جواهرات مردانه بوده است. غالباً با طرح نشان تراش داده می شد ، داخل حلقه سوار می شد و برای مهر و موم اسناد و نامه ها استفاده می شد. امروزه تراش دامله گنبدی و یا تخت در رکاب‌های انگشتر و دکمه های سر دست مردانه محبوب هستند. گاهی اوقات با نیم تنه یک جنگجو ، اژدها ، تاج خانوادگی ، نماد ملی یا نقوش دیگر به صورت برجسته یا حکاکی شده تراش داده می شوند.
