کونزیت ؛ سنگی از جنس اسپودومن
کونزیت جوانترین عضو اسپودومن ها (spodumene) است. کسانی که به علم گوهر شناسی علاقه‌مند هستند ، می دانند که همراه با دیوپسید ، جیدیت و سه نوع سنگ معدنی دیگر ، اسپودومن‌ها گروه پیروکسن را تشکیل می دهند. کلمه پیروکسن از کلمات یونانی pyr (آتش) و xenos (شگفت‌انگیز) گرفته شده است.
نحوه تشکیل سنگ کونزیت
به عنوان نوعی اسپودومن، یک سنگ معدنی سیلیکاتی است که در سازندهای سنگ پگماتیت تشکیل می شود که حاصل مذاب یا ماگمایی است که از زیر پوسته زمین به سطح می رسد. این ماگما خنک شده و در همان حال حباب های گازی شکل می گیرند، همچنین درون درزها و ترکهای ایجاد شده ماگما در زمان های متفاوت آنها را همپوشانی کرده و خنک میشود. گازهای موجود در حبابها فرار کرده و شکافهایی را در خود جای می گذارند که مایعات و همچنین سایر ترکهای موجود در سنگ پگماتیت می توانند داخل آنها جمع شوند.
در طی میلیون ها سال مایعات خشک می شوند و کریستال های سیلیکونی را باقی مانده برای پر کردن این شکاف ها رشد (بلورزایی) می کنند. مایع اصلی دارای برخی ناخالصی های معدنی است که به ایجاد سنگ های قیمتی مختلف مانند کونزیت کمک می کند. در مورد كونزیت ، ماده اصلی سیلیس با لیتیوم ، سدیم و آلومینیوم مخلوط شده است تا بلورهای تشکیل شده به همراه کمی منگنز، رنگ صورتی و یاسی – بنفش به خود گیرند.
رنگ کونزیت
به عنوان یک از عضو از انواع اسپودومن بودن، كونزیت به طبقه سیلیكاتهای زنجیره ای (LiAlSi2O6) تعلق دارد. به لطف عناصر جزئی از منگنز در ساختار بلوری آن ، رنگی یاسی ، صورتی – بنفش به سنگ میدهد. با این حال ، این رنگ می تواند در نور مستقیم خورشید محو شود. به همین دلیل ، جواهرات با کونزیت را نباید هنگام آفتاب گرفتن یا در ساحل پوشید و این سنگ جواهری در شب بهترین رنگ خود را نشان میدهد.
کونزیت زرد و کونزیت آبی نام‌هایی “تجاری” برای اسپودومن رنگی هستند که از محبوبیت نام “کونزیت” استفاده می کنند . به یاد داشته باشید که کونزیت فقط صورتی تا بنفش یا ارغوانی است. ما در زمان خود چند نمونه نمونه آبی دیده ایم اما نمی توانیم مطمئن باشیم که چه نوع بهسازی ممکن است داشته باشند و رنگ نیز کاملاً ناپایدار بوده است. اغلب خیلی سریع به قهوه ای روشن یا بی رنگ کم رنگ می شوند.
پدیده چند رنگی در کونزیت
برخی از کونزایت یافته شده از افغانستان بسته به زاویه مشاهده، طیف های قوی یا ضعیف رنگهای صورتی – بنفش یا بی رنگ را نشان می دهند. از نظر گوهر شناسی ، این پدیده به عنوان چندرنگ‌نمایی (pleochroism) شناخته می شود. در سنگی که تراشکار باتجربه به خوبی برش داده باشد ، زیباترین تفاوت های رنگی همیشه از بالا و Table سنگ قابل مشاهده خواهند بود.
تراش و پاکی در سنگ کونزیت
کونزیت یکی از سنگهای بسیار پاک در بین سنگهای قیمتی میباشد. همه ما این را میدانیم که حداقل با چشم غیر مسلح پاک بنظر میرسند. برای تراشکاران گوهر، کونزیت دارای رخ کامل از دو جهت است و در نتیجه تراش آن بسیار دشوار بوده زیرا ممکن است حین کار، سنگ به دلیل شکنندگی بالایش و نیز رخ آن از وسط دو نصف شود. به طبع، تراش مجدد آن نیز دشوارتر است.
سنگهای کونزیت شفاف و پاک در سایزهای بزرگ با تراش فست تراشیده میشوند. تراشکار باید به تراز و تنظیم راف، حین برش دادن و زوایای فست ها بسیار دقت کند. زیرا بسته به زاویه ای که به کونزیت نگاه می کنید ، می تواند پدیده چند رنگی بنفش ، صورتی یا حتی بی رنگ را نشان بدهد که محبوبیتی خاص دارد. نمونه های مات قالب توجه، به تراشهای گرد ، قلب ، بیضی و یا دیگر شکل های جالب تراشیده میشوند.
سنگهای کوچکتر کونزیت به نظر می رسد کم رنگ اما اندازه های بزرگتر از نظر اشباع رنگ بسیار عمیق تر به نظر می رسند. خوشبختانه کونزیت اغلب در اندازه های قیراطی 5 یا 10 یا حتی بیشتر یافت می شود ، بنابراین این مسئله چندان مشکلی ندارد.
معادن کونزیت
امروزه کریستال های منشوری شکل با قوس های عمودی معمولی آنها عمدتاً در افغانستان ، ماداگاسکار ، برزیل و ایالات متحده یافت می شود. کریستال ها یا قطعات کریستالی ، که اغلب به سختی از بین می روند ، می توانند اندازه های مختلفی را تا چندین کیلوگرم بدست آورند.
س از یافتن اولیه کونزیت در جنوب کالیفرنیا ، کونزیت نیز در ماداگاسکار ، میانمار ، روسیه ، مکزیک ، استرالیا و کانادا یافت شده است. به نظر می رسد مهمترین و بزرگترین ذخایر در برزیل وجود دارد اما محبوب ترین منبع کریستال های منشوری شکل کونزیت در حال حاضر کوه های افغانستان و پاکستان است. این کریستال‌ها میتوانند اندازه های مختلفی تا چندین کیلوگرم داشته باشند.
آیا کونزیت بهسازی میشود؟
کونزیت معمولا بهسازی نمیشود هرچند برخی از گزارش ها حاکی از این است که نمونه هایی با حرارت یا پرتودهی بهسازی میشوند. این موضوع مقداری بحث برانگیز است. اگر رنگ و کیفیت یک سنگ در اثر نفوذ عناصر و یا حرارت دهی یا پرکردن ترکها با روغن یا شیشه بهبود یابد میگوییم بهسازی شده است. اما آیا حرارت دهی یا پرتو دهی زیر نور خورشید طبیعی نیز چنین است؟
کونزیت نه تنها می تواند در اثر گرما و در اثر تابش نور خورشید (و تابش غیر طبیعی) نیز تحت بهسازی قرار گیرد ، بلکه باعث آسیب به سنگهای سنگ شده و عملیات حرارتی بالا نیز مطمئناً بر رنگ صورتی و بنفش در کونزیت تأثیر منفی می گذارد. حرارت دهی در دمای حدود 500 درجه سانتیگراد میتواند آنرا کمرنگ تا بی رنگ کند. بهرحال چیزی که مشخص است بیشتر فروشندگان بهسازی بودن کونزیت را ذکر نمیکنند.
ارزشگذاری سنگ کونزیت
کونزیت در بازار در بسیاری از تراشهای زیبا موجود است. این سنگ یکی از سنگهای قیمتی است که در ابعاد نسبتاً بزرگ با قیمت مناسب در دسترس است. با این وجود ، هنگام خرید باید به خاطر داشته باشید که ابتدا رنگ و سپس پاکی و شفافیت تعیین کننده اصلی هزینه آن است. اکثر کانزیت ها نسبتا روشن کم رنگ هستند. کونزایتی با شدت رنگ بالا و صورتی یا بنفش واضح و زنده کمیاب تر است و متقابلا ارزشمندتر و گرانتر میباشد.
