کانی شناسی عقیق و روش شناسایی آن

رنگ بندی های سنگ عقیق

سنگ عقیق در طیف گسترده ای از رنگ ها شامل قهوه ای، سفید، قرمز، خاکستری، صورتی، سیاه و سفید و زرد دیده می شود. این تنوع رنگ به دلیل ناخالصی های موجود در این سنگ ایجاد می شود. رنگ های مختلف تولید شده توسط ترکیبات متفاوت رسوب آب های زیر زمینی به داخل حفره ایجاد می شوند. این لایه های ایجاد شده در عقیق موجب ایجاد رنگ های جالب و الگوها و طرح های بی نظیری در این سنگ شده است.
اشکال متنوع عقیق برای کاربردهای گوناگونی مورد استفاده قرار می گیرند برای مثال از این سنگ گرانبها برای ساخت جواهرات زیبا و خاتم کاری ها و همچنین در ساخت دسته های برخی از فنجان ها کاربرد دارد.
رنگ معمولی عقیق خاکستری مایل به سفید و آبی است. عقیق دارای گونه های متنوعی است که توسط طرح ها و رنگ های متنوع آنها را از یکدیگر متمایز می کند. از انواع عقیق می تونا به عقیق خزه، عقیق سلیمانی،عقیق چشم و عقیق ستون اشاره کرد.

کانی شناسی سنگ عقیق

عقیق از اقسام کوارتز است که مطابق جدول سختی‌‌شناسی کانی‌های معدنی موهس سختیی برابر با۷ دارد. بین کانی‌‌ها الماس با سختی ۱۰ بالا‌ترین درجه سختی را دارد و مقاوم‌‌ترین کانی به‌شمار می‌رود و گرافیت (مغز مداد) هم سختی معادل یک دارد. میتوان گفت عقیق اصل با ۳درجه اختلاف نسبت به الماس، سختی مناسبی دارد. همین سختی، یکی از راه‌های قیمت‌گذاری عقیق و تشخیص اصل از نوع بدل آن ‌است. برای مثال اگر یک انگشتر عقیق‌ مصنوعی داشته باشید و با پارچه پشمی زبری روی آن ماساژ دهید ، روی آن خش می‌‌افتد اما سطح عقیق اصل با این کار جلوه و درخشندگی بیشتری پیدا می‌کند.

انواع عقیق

عقیق سلیمانی: عقیق سلیمانی یا سنگ باباقوری یا خلنگ نوع رگه دار سنگ یمانی (chalcedony) است. سنگ یمانی خود گونه ای از در کوهی (کوارتز) است.
رنگ رگه های عقیق سلیمانی سفید و سیاه است. به آن گونه که رگه های رنگی اش به جای سیاه، طیف هایی از قرمز هستند عقیق یمانی (Sardonyx) می گویند. عقیق یمانی را معمولاً به صورت گنبدی یا به صورت تیله می تراشند. برخی از عقیق های سلیمانی طبیعی هستند ولی بسیار از آن ها را با رنگ کردن و لکه دار کردن عقیق تولید می کنند.

عقیق سرخ؛ عقیق احمر. نوعی عقیق که دارای رنگ سرخ آتشی است و در جواهرسازی مصرف می شود
عقیق سیاه؛ عقیق اسود. نوعی سنگ آذرین شیشه ای شکل تیره از دسته سنگهای آتشفشانی قلیایی که شبیه شیشه های سیاه یا سبز (مثل شیشه ته بطری های شکسته) می باشد، به همین جهت به آن شیشه آتشفشانی هم می گویند. این سنگ چون دارای سختی و برندگی بالنسبه خوبی است انسانهای نخستین وسایل دفاعی خود را (از قبیل سرنیزه و کارد و سوزن و غیره) از این سنگ می ساخته اند. ساختمان این سنگ در زیر میکروسکپ اغلب به صورت توده های بی شکل است و ندرهً دارای بلورهای فلدسپات می باشد. حجرالمینا، عقیق اسود، البسیدین، شیشه آتشفشانی و شیشه معدنی.
عقیق رُطَبی؛ عقیقی است سرخ تیره و خطوطی سفید و نازک در آن هست.
عقیق چشم بلبلی؛ نوعی عقیق شجری است که دارای دوایر متحدالمرکز کوچکتری است. زمینه این کانی به رنگ صورتی کم رنگ است.

روش تشخیص عقیق اصل از بدل

در مرحله اول بهتر است به یک سنگ شناس و متخصص جواهرات مراجعه کنید و از او راهنمایی بخواید. گاهی تشخیص اینکه سنگی رنگ شده یا مصنوعی ساخته شده برای حرفه ای ها نیز مشکل است. مخصوصا اینکه سنگ عقیق انواع و اقصام مختلفی دارد. اولین روش برای تعیین طبیعی بودن این گوهر تست کردن درجه سختی آن است. همانطور که می دانید درجه سختی این کانی بین 6.5 – 7 درجه مو است. از آنجایی که گونه های مصنوعی بافت نرم تری نسبت به نوع اصیل خود دارند پس با کشیدن سنگ هایی مثل یشم (که درجه سختی ای برابر با سنگ عقیق دارد) روی سنگ مصنوعیمان باید خش روی آن بیاندازد.

نکته مهم اینکه در حالت مساوی نوع بدلی آن معمولا سبک تر از نوع اصل و طبیعی خود است. که این مربوط به چگالی مولکول های خود است. از نظر رنگ نیز معمولا گونه های طبیعی رنگ شفاف تری و رگه های واضح تری برخوردارند و مثلا لکه های قرمز روی نوار های ان واضح تر می باشند. انتهای نوع مصنوعی دارای الگوی گلبرگی است.همچنین نوعی که مثلا یک دست قرمز روشن مثل یک گوی شیشه ای یا اینکه خیلی مات باشد مشکوک می باشد زیرا عقیق های طبیعی دارای شفافیت یکسانی نیستند و بی نظمی هایی از نظر شفافیت و رنگ یا رگه های خود دارند.