انواع سنگ یشم

سنگ یشم چیست

سنگ قیمتی یشم را با نام انگلیسی Jade هم می‌شناسند. این نام اولین بار از واژه اسپانیولی Piedra de jada  گرفته شد. این در حالی است که در فرهنگ چینی این سنگ را Yu می‌نامند به معنای «سنگ سلطنتی». کلاً چینی‌ها به یشم سبز علاقه‌ی زیادی دارند.

یشم سبز یک نوع ماده معدنی است و دارای رنگ‌های گوناگون از جمله سبز، زرد کم‌رنگ، سفید، بنفش و قرمز است. یشم سبز که ساختار آن سبز است بسیار کمیاب و گرانبها است. برای تشخیص خلوص رنگی یشم سبز از دستگاهی به نام دیکروسکوپ استفاده می‌شود. یشم در سه درجه A، B و C دسته‌بندی می‌شود. جید نوع A کاملا طبیعی است و رنگ آن نیز کاملاً خالص است. سنگ‌های با گرید B و C یشم نسبت به گرید آ قیمت مناسب‌تری دارند اما در محیط آزمایشگاه تحت تغییرات شیمیایی قرار گرفته‌اند و کاملاً طبیعی نیستند.

کیفیت مطلوبی که باید در سنگ یشم در جست‌وجوی آن باشید شامل پرداخت نهایی صاف و یکدست یشم، بافت یکنواخت، بازتاب نوری شیشه‌ای، شفافیتی شبیه به عسل و دارا بودن رنگ تند و یکنواخت است. هر سنگ یشمی که بافت لکه‌دار یا غیرواضح دارد، هر گونه کدری در آن مشاهده می‌شود و رنگ بی‌روح یا ترک‌های ریزی دارد، از ارزش کمتری برخوردار است.

جالب است بدانید که در گذشته در سواحل دریای مازندران این سنگ‌ها در رنگ‌های متنوعی و به فراوانی یافت می‌شده‌است. اما اکنون یک سنگ وارداتی است.

انواع سنگ یشم

به طور کل، دو نوع یشم وجود دارد:

سنگ جیدیت: یشم سبز (jadeite)

سنگ نفریت: در رنگ‌های متنوع (nephrite)

نفریت رایج‌ترین انواع سنگ یشم است که ارزش آن بیشتر به کیفیت هنری شکل دادن و شیوه حک کردن نقش خاص روی آن بستگی دارد تا به خود سنگ واقعی. از نفریت در دوران باستان و ماقبل تاریخ به علت داشتن سختی بالا همچون استیل به عنوان سلاح و ابزار چاقو تیز و جنگی استفاده می شد که به همین دلیل در مشرق زمین به «سنگ تبر» معروف بود. در بسیاری از جواهرات و مصنوعات طلا از سنگ نفریت استفاده می‌شود به این خاطر که قیمت پایینی دارد و هزینه ساخت آن کم است.

اما جیدیت به دلیل کیفیت بالای شفافیت و سایه‌های سبز عمیقی که دارد، بسیار ارزشمندتر در نظر گفته می‌شود. گران‌بهاترین جدیت‌ها در میانمار استخراج می‌شوند.

انواع رنگ‌های سنگ یشم

سنگ نفریت معمولاً سبز رنگ است؛ گاهی خاکستری-سبز، گاهی هم سبز تیره. علاوه بر این، به رنگ‌های مایل به قرمز، سفید یا زرد مایل به قرمز نیز وجود دارد. سنگ جیدیت اغلب به رنگ سبز است اما در رنگ‌های صورتی یا سفید و همچنین قهوه‌ای، بنفش، سیاه و قرمز نیز دیده می‌شود.

نحوه‌ی پخش رنگ در سراسر سنگ طبیعی یشم در ارزش آن تأثیر می‌گذارد. بهترین یشم دارای رنگی یکنواخت و خالص است. با ارزش‌ترین قطعه‌های سنگ جید موجود در اروپا و ایالات متحده آمریکا سبزرنگ و به رنگ سبزیجات هستند: یعنی سیب، اسفناج یا سبز زمردی. با این حال، در آسیا یشم‌هایی بیشتر مورد توجه قرار می گیرند که به رنگ سفید خالص یا زرد ملایم با تزیینات صورتی نرم هستند.

در صنعت جواهرسازی نیزسنگ‌های یشم اسطوخودوس یا لوندِر محبوب و پرطرفدار هستند. یکی از گران‌قیمت‌ترین انواع یشم، یشم سبز سلطنتی است که به رنگ زمردی و نیمه شفاف در برمه یافت می‌شود.

فرق سنگ یشم با زمرد

یشم و زمرد دو سنگ گرانبها و کمیاب در طبیعت هستند که ارزش و جایگاه بسیار ویژه‌ای در صنعت طراحی جواهرات دارند. یشم سبز به دلیل شکل ظاهری و رنگ، شباهت‌هایی به سنگ زمرد دارد و گاهی اوقات ممکن است در تشخیص آن اشتباه رخ دهد. اما این دو سنگ قیمتی با هم تفاوت‌هایی دارند که در زیر نوشته‌ایم

زمرد فقط سبز رنگ است. سنگ یشم در رنگ‌های مختلفی همچون سیاه، سبز، زرد، قهوه‌ای و … یافت می‌شود.

قیمت زمرد در بازار بسیار بیشتر از قیمت یشم سبز است.

اغلب سنگ زمرد در ابعاد کوچک دیده می‌شود (به جز زمرد هندی) در حالی که سنگ یشم در ابعاد بسیار بزرگ تا اندازه یک کف دست نیز در بازار وجود دارد.

اکثر زمردها دارای رگه های ریز درونی هستند که با چشم قابل دیدن است.

زمرد شفافیت و جلای خاصی دارد که با روغنی مخصوص این ویژگی تشدید می‌شود. غالبا زمرد شفاف و سنگ یشم مات است.

زمرد دارای سختی ۷.۵ تا ۸ در مقیاس موهس است درحالی که نگین یشم سختی بین ۶.۵ تا ۷ دارد.

با زمرد می‌توان بر روی عقیق خط انداخت اما با یشم نمی‌توان بر روی عقیق خط انداخت.

ترکیب شیمیایی زمرد، سیلیکات بریلیوم آلومینیوم و سنگ یشم دارای ترکیب شیمیایی سدیم سیلیکات آلومینیوم است.

سنگهای مشابه جیدیت

بسیاری از سنگهای سبز ممکن است با یشم اشتباه گرفته شود از جمله سلیمانیت، پرنیت، پکتولیت که در آلاسکا وجود دارد، وزوویانیت (ایدوکراز) که در کالیفرونیا یافت می شود، کوارتز کلسدونی، تالک، گروسولاریت، نفریت، عقیق سبز و سرپانتین که نوع باکیفیت آن در ایران و اطراف آن فراوان یافت می شود.

کلروملانیت (Chloro-Melanite) چه نوع یشمی است

کلروملانیت ترکیبی از جادئیت، دیوپسید و آلبیت و نوعی یشم سبز – سیاه خالدار است که سرشار از عنصر آهن بوده و به همین دلیل به رنگ سبز تیره و یا سیاه دیده می شود. تفاوت آن با جیدیت خالص در وزن مخصوص و ضریب شکست نور آن است. به عبارت دیگر می توان گفت کلروملانیت نوعی جیدیت سیاه است که در زمان انسان های نخستین از آن به عنوان ابزار سنگی در کوه های شمال اروپا و یا در گینه نو برای ابزار کشاورزی و قمه استفاده می شد.