سنگ اونیکس چیست
اونیکس (Onyx) نوعی کانی کالسدونی با نوارهای تقریبا موازی مستقیم مشکی سفید است که در رنگهای مختلفی دیده می شود ولی در بازار نوع سیاه یکدست آن طرفدار و فروش بیشتری دارد. سنگ اونیکس از ذخایر سیلیکا در منافذ گدازه های آتشفشانی تشکیل می شود. اگرچه در منابع دیگر کانی شناسی ذکر شده است اونیکس نوعی از عقیق است با این حال بسیاری از منابع علمی از جمله IGS بر این باورند که انیکس نوعی کلسدونی است. در حقیقت اونیکس سیاه می تواند در مقطع نازک در حد دو میلیمتر نور را عبور داده و باندهای موازی (معمولا) نشان دهد ولی با عقیق متفاوت است.
تفاوت سنگ اونیکس و عقیق سیاه چیست
عقیق سیاه معمولا نوع قهوه ای بسیار تیره بوده و رنگ کاملا سیاه درآن کمتر دیده می شود. در واقع عقیق سیاه و اونیکس هر دو نوع لایه ای کالسدونی (نوعی کوارتز میکروکریستالین) هستند که در نوع نوار و باندهای روی سنگ تفاوت دارند. عقیق دارای نوارهای دوار رو به مرکز مانند حلقه است درصورتی که اونیکس دارای نوارهای موازی و مستقیم است. نوارهای اونیکس معمولا دارای رنگ سیاه یا سفید است اما میتواند مجموعه از رنگها و با سایه های آبی تا ارغوانی باشد. غالبا این باندها از روشن شروع و در قسمت تیره جدا می گردند. در عقیق لایه های بین باند ها می تونند رنگهای مختلفی داشته باشند. هنچنین در عقیق مقداری کمی شفافیت وجود داشته و رنگهای متفاوتی را سنگ می تواند داشته باشد. ولی در اونیکس عموما رنگها بصورت مات و یکنواخت (در حد یک یا دو رنگ) هستند. اونیکس معمولا مات تا اوپک است. بیشتر نمونه راف های سیاه درواقع جاسپر سیاه هستند.
تفاوت سنگ تزئینی مرمر اونیکس با نوع کالسدونی آن
از نظر سنگ شناسی مرمر اونیکس به سنگ آهکی گفته می شود و یکی از کانی های کلسیت و یا آراگونیت می توانند عامل بوجود آورنده آن هستند. سختی مرمر اونیکس 3 (Mohs) می باشد این درحالی است که سنگ اونیکسی که در جواهرات کاربرد دارد از جنس کالسدونی و مشابه جنس عقیق است و سختی آن حدود 7 می باشد.
سختی مرمر اونیکس پایین تر از اونیکس جواهری است. مرمر اونیکس هیدروکربنات کلسیم بوده و به صورت محلول در آبهای گرم وجود دارد. هنگامی که دی اکسید کربن از دست می دهد به صورت لایه ای و یا مخروط های چکنده یا چکیده در غراها یا حفره ها و خلل و فرج سنگهای دیگر بوجود می آید. شکل ظاهری آن سفید با لکه های سبز و زرد می باشد و قیمت آنها بسیار پایینتر از نوع نیمه قیمتی انیکس است. از نظر منابع نیز ذخایر مرمر اونیکس بسیار فراوان تر از اونیکس است.
ساردونیکس چیست
ساردونیکس نوع قهوه ای اونیکس با راه راه های سفید ناشی از کالسدونی سفید است که این رنگ قهوه ای مایل به قرمز ناشی از غلظت عنصر آهن در آن میباشند. نام آن از مجموع دو کلمه سارد (Sard سیلیس مایل به قرمز) و اونیکس (Onyx) گرفته شده است. این سنگ از زمان عصر برنز تا کنون استخراج می شده و کلمه سارد از شهری باستانی در ترکیه به نام “Sardis” گرفته شده است. البته این نکته مهم است که ساردونیکس نباید با کارنلین نارنجی پرتقالی اشتباه گرفته شود زیرا ساردونیکس دارای رنگ پر رنگ تر یا تیره تری از قهوه ای می باشد. ساردونیکس در کشورهایی نظیر ایالات متحده، روسیه، آلمان و برزیل وجود دارد و بهترین نوع آن از هند می آید که نمونه های آن به وفور در بازار ایران دیده می شوند.
مبدا و منبع اونیکس
سنگ اونیکس در بسیاری از کشورها در سراسر دنیا یافت می شود.
این کشور ها شامل آرژانتین، استرالیا، برزیل، هندوستان، بوتسوانا، ماداگاسکار، مکزیک، میانمار (برمه)، پاکستان، سریلانکا، اروگوئه، و آمریکا می باشد
رنگ اونیکس
اونیکس پایه ای مشکی و سطح روییِ سفید دارد.
اما در بین این لایه ها می تواند رنگ های مختلفی نیز داشته باشد.
در بین سنگ های قیمتی، اونیکس می تواند تک رنگ نیز باشد.
در مورد اونیکس سارد، رنگ پایه قهوه ای است.
اونیکس کورنلین پایه ای قرمز دارد و اونیکس نیکولو دارای لایۀ بالاییِ بسیار نازک می باشد که موجب می شود رنگ مشکیِ پایه شبیه به آبی یا خاکستری بنظر برسد.
اغلب اونیکس های قیمتی مشکل هستند.
وضوح و درخششِ اونیکس
اونیکس درخششِ کمی دارد و اغلب مات و کدر است.
سنگ های قیمتی اونیکس معمولا بدون ناسرگی هستند.
بُرش و شکلِ اونیکس
بعلت رنگ این سنگ، اونیکس معمولا بصورت کره ای شکل بُرش داده می شود.
علاوه بر این می تواند به شکل گنبدی نیز بُرش داده شود.
اونیکس را برای استفاده در آویز یا مهره ها نیز می توان بُرش داد.
ویژگی های سنگ شناسی اونیکس
فرمول شیمیایی SiO2 ، دی اکسید سیلیکون
ساختار کریستال مثلثی شکل، دارای مشتقات میکرو کریستالی
رنگ مشکی، با لایۀ بالاییِ سفید. در رنگ های متنوع
سختی 6 و نیم تا 7 بر اساس مقیاس موهس
ضریب شکست 1.530 تا 1.540
تراکم/ چگالی 2.58 تا 2.64
شکافتگی ندارد.
شفافیت مات
انکسار مضاعف تا 0.004
درخشش مومی تا کدر
تشعشع ماهتابی متغیر: بخشی محکم، زرد، آبی- سفید
اونیکس: در ارتباط با بقیۀ سنگ های قیمتی مشابه
از آنجاییکه اونیکس یک دی اکسید سیلیکون است به انواع کوارتز مخصوصا کوارتز cryptocrystalline مانند عقیق، کریزوپراز، یشم سبز، کارنلین، مرتبط می باشد.
اونیکس می تواند بسیار شبیه به تورمالین سیاه، یشم سیاه، الماس سیاه، و کهربای سیاه نیز باشد.
سنگ قیمتی اونیکس معروف
بزرگترین سنگ قیمتی اونیکس در فرانسه یافت شده که مربوط به سال 23 بعد از میلاد مسیح می باشد.
این سنگ قیمتی حکاکی شده از پنج لایۀ اونیکس یارد است و شامل 24 شکل در 3 سطح می باشد.
در حال حاضر این سنگ در کتابخانۀ ملی فرانسه نگهداری می شود.
سنگ قیمتی اونیکس دیگر مربوط به Augustus است که از اونیکس عربی برگرفته شده است.
برخی معتقدند Dioscurides (یک پزشک، داروساز، و زیست شناس رومی)، یا یکی از شاگردان وی، این سنگ را در قرن 1 پس از میلاد مسیح تولید کرده اند.
این سنگ دارای 12 شکل می باشد و در موزۀ Kunsthistorisches وین نگهداری می شود.
سنگ قیمتی اونیکس دیگر Fabergé Trans-Siberian Railway Egg نام دارد که در سال 1900 توسط تزار نیکلاس دومِ روسیه از اونیکس، نقره، و کوارتز ساخته شد.
در حال حاضر این سنگ در موزۀ کرملین در موسکو روسیه در معرض نمایش قرار گرفته است.
