اسکاپولیت و کاربردهای آن
اسکاپولیت سنگ جواهر کمیابی است که نامش را از واژه skapos به معنی ساقه یا ترکه گرفته و دلیلش نیز شکل ستونی بلورهای این سنگ است.
معمول ترین رنگ اسکاپولیت زرد عسلی است اما می تواند بنفش، نارنجی، صورتی، قهوه ای، خاکستری یا بی رنگ هم باشد.
درخشش شیشه ای آن باعث شده که سنگ جواهر محبوبی باشد. از اسکاپولیت با نام ورنریت نیز یاد می کنند که برگرفته از نام کاشف آن است.
سایر گونه های اسکاپولیت شامل میزونیت، دیپیر، ماریالیت و میونیت هستند. اسکاپولیت جواهر بسیار کمیاب است و بسیاری از مجموعه داران به دنبال آن هستند.
به دلیل کمیاب بودن نمونه جواهری آن، شهرت این سنگ زیاد نیست.
همچنین سختی و مقاومت کافی را ندارد که در جواهرات استفاده شود بنابراین در دسته سنگ های مجموعه داران قرار می گیرد.
روش شناسایی اسکاپولیت به چه صورت است؟
اسکاپولیت را معمولا با توپاز طلایی، بریل طلایی، بریل زرد و تورمالین اشتباه می گیرند اما این سنگ های جواهر سخت تر از اسکاپولیت هستند.
با آزمایش میزان مقاومت و سختی آن می توان به راحتی آنرا شناسایی کرد.
اسکاپولیت چشم گربه ای بسیار شاخص است و با چشم غیرمسلح می توان آنرا از سایر سنگ های جواهر تمییز داد.
اسکاپولیت ارتباط نزدیکی با دیوپسید و کریسولیت که اولوین یا پریدوت نامیده می شوند، دارد.
تشخیص این مواد نیاز به مواد پیشرفته آزمایشی دارد مانند ازمایش شب نمایی، ترکیب، چگالی، شاخص های انکسار و شکل بلورها
اسکاپولیت در چه نوع هایی یافت میشود؟
در بعضی موارد بسیار نادر، اسکاپولیت تاثیرات چشم گربه یا درخشندگی متغیر را نشان می دهد.
اسکاپولیت چشم گربه ای بسیار کمیاب و ارزشمند است.
نوع دیگر اسکاپولیت ارزشمند را به نام اسکاپولیت رنگین کمان می شناسند که حاوی ناسرگی های رنگین کمانی است.
اسکاپولیت برای اولین بار در شمال برمه در سال 1913 با بلورهای سفید، صورتی و بنفش کشف شد.
در سال 1920 اسکاپولیت زرد در ماداگاسکار و ده سال بعد در برزیل دیده شد.
این کشفیات در موزامبیک، کنیا و تانزانیا ادامه پیدا کرد.
نوع بنفش اسکاپولیت از تانزانیا در سال 1975 استخراج شد که به آن petschite می گویند.
روش آماده سازی اسکاپولیت
اسکاپولیت را به هیچ روشی نمی توان آماده سازی کرد اما سنگ های جواهر رنگی را معمولا با حرارت درخشان تر می کنند.اسکاپولیت درخشان در ابتدا سنگ جواهر زرد رنگی است که با حرارت دهی رنگ ارغوانی پیدا می کند البته اسکاپولیت های طبیعی بنفش نیز وجود دارند.سنگ های اسکاپولیت حرارت دیده اگر در معرض حرارت و نور قرار بگیرند مات به نظر می رسند.اما نمونه های طبیعی مات نیستند.
محدوده رنگ در اسکاپولیت
معمولا اسکاپولیت به رنگ زرد اصلی است اما در رنگ های دیگری نیز مانند نارنجی، بنفش، صورتی، قهوه ای، خاکستری و بی رنگ دیده می شود.
اسکاپولیت چشم گربه ای به رنگهای سبز، قهوه ای و خاکستری است.
اسکاپولیت بنفش روشن ارزشمندترین نوع محسوب می شود.
سنگ های اسکاپولیت با رنگ های روشن بیشترین مجبوبیت را دارند.
شفافیت و درخشندگی اسکاپولیت
اسکاپولیت از شفاف تا نیمه شفاف متغیر است و معمولا با شفافیت خوبی دیده می شود.ناخالصی ها در نمونه های بزرگتر بسیار معمول هستند.تمام سنگ های جواهر اسکاپولیت وقتی برش و صیقل داده می شوند با درخشندگی شیشه ای هستند.بعضی اسکاپولیت های نیمه شفاف دارای ناخالصی هایی در نتیجه تاثیر چشم گربه ای هستند.این نمونه ها کمیاب و بسیار ارزشمند هستند زیرا چشم گربه به خوبی در آنها نمایان است.در سنگ های جواهر این چنینی شب نمایی نیز وجود دارد.اسکاپولیت رنگین کمان نامی است که به اسکاپولیت حاوی ناخالصی های رنگین کمانی اطلاق می شود.این نمونه رنگ های منشوری را نمایش می دهد.اسکاپولیت رنگین کمان ممکن است بیرنگ یا شفاف یا تیره و به رنگ خاکستری باشد.مانند اسکاپولیت چشم گربه ای، زیر نور این تاثیر بیشتر نمایان است.
انواع تراش سنگ اسکاپولیت
اسکاپولیت در شکل ها و سبک های مختلف مانند بیضی، دایره، کوژ، مستطیلی، چندوجهی، گلابی برش داده میشود.اندازه های درجه بندی شده آن گران قیمت هستند.اسکاپولیت معمولا در اندازه های بسیار بزرگ یافت می شود.در واقع بیشتر سنگ های جواهر اسکاپولیت وزن بیشتر از 6 قیراط دارند.مواد نیمه شفاف به صورت کوژ شکل برش داده می شوند تا تاثیر درخشش شان بیشتر شود
ویژگی های گوهرشناسی اسکاپولیت
فرمول شیمیایی: Na4Al6Si6O24 (CO3SO4) سدیم کلسیم آلمینیوم سیلیکات
شکل بلورین: ستونی، چهار وجهی
رنگ: زرد، نارنجی، صورتی، بنفش، قهوه ای، خاکستری، بی رنگ
سختی: 5.5-6 روی مقیاس Mohs
شاخص انکسار: 1.540 تا 1.579
چگالی: 2.57 تا 2.74
شکاف پذیری: خوب
شفافیت: شفاف، نیمه شفاف
انکسار دوسویه یا شکست نوردوگانه: -0.006 تا -0.037
شفافیت: شیشه ای
شب نمایی: صورتی، نارنجی، صورتی، زرد: بنفش، آبی- قرمز
انواع منابع اسکاپولیت
اسکاپولیت جواهر بسیار کمیاب است اما در مناطق مختلفی از جهان پیدا می شود. تانزایا بهترین مواد را تولید می کند.
سایر منابع برزیل، برمه، کانادا، ایتالیا، کنیا، ماداگاسکار، مکزیک، نامیبیا، نروژ و آمریکا هستند.
در کانادا نمونه چند رنگ اسکاپولیت یافت شده است.
با وجود اینکه مواد مات هستند نمونه چند رنگ وقتی به صورت کوژ برش داده شود، جواهر فوق العاده ای را می سازد.
سنگهای جواهری که مرتبط با سنگ اسکاپولیت هستند
اسکاپولیت سنگ های جواهر مرتبطی ندارد اما از نظر مواد معدنی با پیروکسین سبز در ارتباط است.
یکی از گونه های مات، زرد یا خاکستری اسکاپولیت از کبک کانادا منبع خوبی است و معمولا توسط طراحان جواهرات کانادایی استفاده می شود.
مواد کانادایی مات و چند رنگ هستند. درخشش آنها بسیار زیاد است و باعث شده که به راحتی قابل تشخیص باشند.
اسکاپولیت محصول پلاجیو کلاس فلد اسپار است، بنابراین با سنگ های جواهر فلداسپار شباهت هایی دارد.
از آنجا که اسکاپولیت گونه ای از پلاجیوکلاس است، با سایر فلداسپارها در ارتباط است.
نمونه های طلایی، زرد و سبز مایل به زرد اسکاپولیت در واقعی گاهی گونه ای از کریزولیت درنظر گرفته می شود.
بنابر ظاهر مشابهت هایی با بریل زرد، بریل طلایی، اسفین، پریدوت، تورمالین و حتی کوارتز سرخ دارد.
نامهای تجاری و معدنی سنگ جواهر اسکاپولیت
دیوپسید، فلداسپار پلاجیوکلاس، اویلوین، پریدوت، اسکاپولیت تانزانیایی بنفش، اسکاپولیت چشم گربه ای، اسکاپولیت بنفش، رنگین کمانی و صورتی
نام های تجاری و روابط معدنی نه چندان مشهور
کرنریت، ماه سنگ صورتی، اسکاپولیت چشم گربه ای ارغوانی، اسکاپولیت چشم گربه ای بنفش، اسکاپولیت چشم گربه ای صورتی، میزونیت، دیپیر، ماریالیت و میونیت نام های تجاری نه چندان مشهور هستند.
انواع ایده های طراحی برای سنگ اسکاپولیت
اسکاپولیت بسیار کمیاب است و خیلی ها اسمش را تابحال نشنیده اند.
با این حال به دلیل جذابیت رنگ هایش به ویژه رنگ زرد عسلی آنرا در بعضی طرح های بسیار خاص جواهرات می توان دید.
معمولا چنین جواهراتی برای افراد مجموعه دار ساخته می شود.اسکاپولیت درخشندگی فوق العاده ای دارد بنابراین با فلزات گرانبهای طلایی یا سفید ترکیب فوق العاده ای می سازد.
تمیز کردن و نگهداری از سنگ جواهر اسکاپولیت
مقاومت 5.5 تا 6 اسکاپولیت بدین معنی است که باید با دقت از آن استفاده کرد تا زیبایی اش حفظ شود.
از آنجا که گردوغبار خانگی حاوی کوارتز با میزان سختی 7 است، این گردوغبار به سادگی بر روی جواهر خراش ایجاد می کنند.
بهترین روش برای تمیز کردن اسکاپولیت استفاده از اب و صابون و یک پارچه نرم است پس از تمیز کردن به دقت باقیمانده صابون را پاک کنید.
اسکاپولیت را در معرض تغییر شدید دمایی قرار ندهید.
مانند بسیاری از سنگ های جواهر شوینده های فراصوتی و بخارشو گزینه های خوبی نیستند.
همیشه قبل از ورزش یا انجام کارهای شدید فیزیکی جواهرات را درآورید.
اسکاپولیت به سادگی در تماس با مواد سخت تر خراشیده می شود بنابراین باید به دور از سایر جواهرات درون پارچه ای نرم داخل جعبه جواهرات نگهداری شود.
