هماتیت یا حدید ، و کاربردهای آن
هماتیت شکلی از اکسید آهن است.
یکی از سنگ های معدنی اصلی از آهن و یکی از چند سنگ قیمتی هماتیت که درخشندگی فلزی دارد.
مثل بیشتر سنگ های قیمتی با درخشندگی فلزمانند، هماتیت به طور قابل توجهی متراکم و دارای شاخص شکست نور فوق العاده بالایی است.
در واقع گرانش و شاخص شکست پذیری ویژه این سنگ از کوراندوم، زیرکن و حتی الماس بالاتر است.
اسم آن، هماتیت از کلمه یونانی برای خون گرفته شده است، ( با این وجود، نباید با سنگ خون که کوارتز یمانی است اشتباه گرفته شود) چون وقتی این سنگ به صورت ورقه های نازک یا پودر درآید به رنگ قرمز است.
رنگ آن به خوبی به عنوان رنگ مایه ای قرمز به صنعت بخشیده شده است.
اگرچه امروزه اغلب با موادی ارزان تر جایگزین شده است.
وقتی هماتیت تا حد زیادی جلا داده شود می تواند مثل نقره جلا داده شده شود.
به عنوان سنگی به شکل متراکم (سنگ دانه ای) هماتیت همیشه مات است و معمولا به رنگ خاکستری تیره شکل می گیرد.
با این حال، در بلورهای نازک و باریک در واقع شفاف هستند و رنگ نسبتا قرمز مایل به قهوه ای را از خود نشان می دهند؛
این رنگ قرمز مایل به قهوه ای می تواند در نمونه سنگ هایی که در بالا گفته شد معروف به سنگ خون یا همان کوارتز یمانی هم دیده شود.
“قطرههای خون” آشکار در کوارتز سنگ خون به دلیل ردی از اکسید آهن است.
دیگر سنگ های جلا داده شده هم نقاطی به رنگ زنگار در خود دارند که به دلیل وجود آهن در ترکیبشان است.
شناسایی هماتیت
هماتیت گوهری بسیار متفاوت با درخشندگی منحصر به فرد است.
می توان گفت اشتباه گرفتن آن با هر نوع سنگ دیگر غیرممکن است.
هماتیت در مقایسه با پیریت یکی از متراکم ترین سنگ های قیمتی موجود است.
وقتی تراشیده و جلا داده شود رنگ آن براق و فلزی است اما وقتی روی آن کار نشده باشد قرمز مایل به قهوه ای است.
هماتیت در ساختاری مثلثی، بلورین می شود و با ساختاری بلورین مثل کروندوم ( یاقوت کبود و لعل) شکل می گیرد.
سختی آن از آهن بیشتر و 5.50 تا 6.50 در مقیاس موس، شبیه به اپال یا فیروزه است.
هماتیت اغلب با “هماتین” شکل مغناطیسی تقلید شده از هماتیت اشتباه گرفته می-شود.
هماتیت طبیعی معمولا مغناطیسی نیست اما می تواند با فرآیندی که در آن در حالی که به یک آهنربای قوی چسبیده است و گرما و سرما میبیند مغناطیسی شود.
منابع و ریشه های هماتیت
هماتیت را می توان در نقاط فراوانی در سراسر دنیا کشف کرد.
بعضی از مهم ترین منابع شامل میناس گرایس، برزیل، کامبریا، انگلستان، الب و ایتالیا می شود.
مراکش، آفریقای جنوبی، بنگلادش، چین، نیوزلند، جمهوری چک و ایالات متحده ( مینسوتا، میشیگان، آریزونا و نیویورک) به تولید هماتیت باکیفیت معروف هستند.
در جزیره الب از عهد باستان اتروسکان، هماتیت استخراج می شده است.
یک فضاپیمای ناسا هم هماتیت را در مریخ کشف کرد.
رنگ هماتیت
هماتیت وقتی به شکل سنگ دانه ای برش و جلا داده می شود به رنگ خاکستری تیره تا خاکستری نقره ای است.
به عنوان یک سنگ معدنی وقتی نازک برش داده شود به رنگ قهوه ای مایل به قرمز است.
شفافیت و درخشندگی هماتیت
هماتیت وقتی پردازش نشده باشد درخشندگی مات آهنی دارد اما وقتی برش و جلا داده شود
بیشترین و شدیدترین درخشندگی بازتابگر که به درخشندگی فلزی هم شناخته شده است دارد.
سنگ های قیمتی با درخشندگی فلزی سطحی بازتابگر شبیه به فلز جلا داده شده دارد.
این سنگ های قیمتی مات هستند اما وقتی به صورت ورقه های نازک برش داده شود شفاف است.
برش و شکل هماتیت
به عنوان یک سنگ قیمتی، هماتیت معمولا کوژتراشی می شود.
اغلب این سنگ در اشیای تزئینی به صورت تراشیده شده و همچنین در طرح های کنده کاری شده قلم زنی استفاده می شود.
معمول ترین اشکال شامل قلب ها، تریلیون ها، اشکال سنتی بیضی، گرد و گلابی شکل است.
خصوصیات سنگ شناسی هماتیت
فرمول شیمیایی: 203Fe، اکسید آهن
ساختار کریستال: مثلثی، تقریبا پهن
رنگ: مشکی، خاکستری تیره، قهوه ای قرمز
سختی: 5.5-6.5 در مقیاس موس
ضریب شکست نور: 2.940-3.220
چگالی: 5.12- 5.28
شکاف پذیری: هیچ
وضوح: مات
شکست نور: دو برابر یا دوشکستی 0.287-
درخشش: فلزی، آهنی
هماتیت: سنگ های قیمتی مربوطه یا مشابه
هماتیت شباهت زیادی به انواع مختلف سنگ های قیمتی دارد اما از لحاظ تکنیکی هیچ ربطی به آنها ندارد.
بعضی از سنگ های شبیه به هماتیت شامل پیریت و مارکاسیت می شود که هر دو سهمی از درخشندگی فلزی متمایز هماتیت دارند.
هماتیت یکی از اشکال بسیار اکسید آهن است.
اکسید آهن اغلب به عنوان نماینده رنگ طبیعی بسیاری از گوهرهای محبوب امروزی مثل سنگ خون، گارنت، یاقوت و لعل است.
اکسید آهن هم ساختار شیمیایی بوگان انواع سنگ های قیمتی شامل سنگ بزرگ اپال و بوگان چشم ببر است.
تعداد کمی از سنگ های قیمتی از انواع هماتیت وجود دارد با این وجود از لحاظ جواهرشناسی آنها به عنوان گونه هایی از هماتیت معمولی به حساب نمی آیند.
بعضی از نام های محبوب تر و حرفه ای تر شامل هماتیت رنگینکمان، شکل رنگین کمانی هماتیت می-باشد.
تیتانو هماتیت، هماتیت غنی از تیتانیوم و اسپکیولاریت شکلی سنگ دانه ای است که موقع چرخاندن درخشندگی جذابی از خود به نمایش می گذارد.
هماتیت به دیگر ماده های معدنی مثل پیریت، مارکاسیت، کلسیت و آلبیت مرتبط است.
