سنگ کریزوبریل (Chrysoberyl)
کریزو بریل با فرمول شیمیایی BeAl2O4 ، یک سنگ زینتی بسیار کمیاب و قیمتی می باشد که به صورت نیمه شفاف تا شفاف بوده و در ساخت انواع جواهرات و زیورآلات نیز مورد استفاده قرار می گیرد. درجه سختی این سنگ 5/8 بوده و این بدان معنیست که کریزو بریل یک سنگ با مقاومت بسیار بالا می باشد. نکته جالبی که در مورد این سنگ وجود دارد این است که کریزو بریل در اسیدها حل نشده و در حرارت بالا نیز ذوب نخواهد شد.
سنگ کریزو بریل در رنگ هایی همچون زرد ، طلایی ، آبی ، سبز کمرنگ ، سبز تیره ، سبز زمردی ، سبز مایل به زرد و سبز مایل به قهوه ای مشاهده شده است. کریزو بریل سنگی است که اثر چشم گربه ای به خوبی در آن مشهود است.
رنگ کریزوبریل
کریزوبریل معمولا دارای رنگ های مختلفی از جمله سبز، زرد و زرد طلایی، سبز مایل به زرد و سایه های قهوه ای و قرمز است.
رنگ کریزوبریل ناشی از آهن است، در حالی که خاصیت تغییر رنگ آن (الکساندریت) ناشی از وجود عنصر کروم است.
بعضی از کریزوبریل ها ممکن است حاوی کروم باشد، اما تا خاصیت تغییر رنگ را نشان ندهند، به عنوان الکساندریت معامله نمی شوند.
یک نوع نادر دیگر نیز در تانزانیا یافت می شود که رنگ سبز مایل به آبی آن ناشی از وجود وانادیوم است.
وضوح و درخشندگی کریزوبریل
کریزوبریل معمولا شفافیت بسیار عالی دارد، اگر چه برخی از نمونه های درجه پایین تر آن می توانند نیمه شفاف تا مات باشند.
کریزوبریل هنگامی که تراش و جلا داده شود بسیار جذاب است و درخشندگی شیشه ای و وضوح متوسط تا شدیدی خواهد داشت که بسیار چشم نواز است.
تراش و شکلدهی کریزوبریل
کریزوبریل معمولا به صورت برلیانی و پله ای راش داده می شوند اما در اشکال مختلفی از جمله بادامی یا تخم مرغی (بیضی)، بالشتی، گرد و هشت ضلعی (زمرد) نیز یافت می شوند.
شکل های فانتزی مانند قلب و تریلیون در اندازه های کالیبره شده بسیار نادر هستند، اما یافت می شوند.
بهبود دهی کریزوبریل
کریزوکولا معمولا بهبوددهی نمی شود.
اما برخی از نمونه های دارای خواص تغییر رنگ آن ممکن است رنگ شوند یا روغن زده شوند تا رنگ آنها وضوح بیشتری داشته باشد اما معمولا این کار، رایج نیست.
خصوصیات سنگ شناسی کریزوبریل
فرمول شیمیایی BeAl2O4 ؛ اکسید آلومینیوم بریلیوم
ساختار کریستالی بلور ارتورومبیک، سفت و قطور، بلورهای سه قلو
رنگ قهوه ای طلایی، سبز- زرد، سبز مایل به قهوه ای، قرمز، بی رنگ
سختی 5/8 در مقیاس موهس
ضریب شکست 746/1 تا 763/1
چگالی 70/3 تا 78/7
ورقه ورقه شدگی متوسط
شفافیت شفاف تا مات و کدر
انکسار دوگانه 007/0 تا 011/0
درخشش شیشه ای
فلورسنس معمولا ندارد – گاهی اوقات سبز کم رنگ و گاهی نیز قرمز تیره
انواع کریزوبریل و سنگ های قیمتی مشابه آن
یک سنگ معدنی از بریلیوم و دارای چندین ترکیب معدنی است، از جمله میکا مسکوویت، بیوتیت و میکروکلین است.
همچنین انواع سنگ های قیمتی مشابه عبارتند از: یاقوت زرد طلایی، سیترین، کوارتز لیمویی، توپاز امپراتوری (طلایی)، هلیودور (بریل طلایی)، تورمالین، گرانیت براق دمانتوئید.
مشابه ترین سنگ های قیمتی و معدنی شناخته شده
کریزوبریل چشم گربه ای، سیموفن، الکساندریت، محبوب ترین گونه های کریزوبریل و مشابه آن است.
انواع سنگ های قیمتی مشابه اما کمتر شناخته شده
الکساندریت چشم گربه ای (الکساندریت سیموفن)، الکساندریت صورتی، اکساندریت زرد (سیموفن) و کریزوبریل وانادیوم، انواع مشابه و کمتر شناخته شده از کریزوبریل هستند.
منابع اصلی سنگ قیمتی کریزوبریل
از جمله مواد معدنی بسیار کمیاب است که حتی رسوبات با کیفیت آن نیز کمیاب هستند.
برخی از مهمترین منابع این سنگ عبارتند از میناس گرایس در برزیل، اسپیریتو سانتو و باهیا؛
مناطق موگوک و پگو در برمه (میانمار)، سریلانکا (به ویژه راتناپورا)، هند، تانزانیا، ماداگاسکار، پاکستان، روسیه، زیمبابوه و ایالات متحده.
اکثر کریزوبریل های دارای خواص تغییر رنگ، از کوه های اورال روسیه در نزدیکی سوردلوفسک کشف می شوند،
در حالی که اکثر کریزوبریل های چشم های گربه ای در برزیل، چین، هند، سریلانکا و زیمبابوه پیدا می شوند.
یک نوع نادر و بی رنگ از کریزوبریل تنها در برمه وجو دارد و همچنین تانزانیا نیز یکی از منابع تولیدکننده کریزوبریل بسیار نادر و ارزشمند، به رنگ سبز مایل به آبی است.
ایده های طراحی جواهرات با سنگ کریزوبریل
کریزوبریل در مقایسه با دیگر سنگ های مشابه مانند یاقوت کبود یا توپاز امپراتوری بسیار مقرون به صرفه تر است.
با توجه به سختی و فوق العاده آن، مورد علاقه بسیاری از طراحان و جواهرسازان در سراسر جهان است. رنگ این سنگ هم برای مردان و هم برای زنان مناسب است.
گونه های کریزوبریل چشم گربه ای و الکساندریت برای استفاده در جواهرات مردانه و حلقه های با تراش دامله یا گنبدی، بسیار محبوب هستند.
کریزوبریل طلایی شفاف برای استفاده در گوشواره، آویز، گردنبند، دستبند و حلقه بسیار محبوب است.
برای کسانی که به اندازه کافی خوش شانس هستند و می توانند 55 امین سال ازدواج خود را جشن بگیرند،
کریزوبریل دارای خاصیت تغییر رنگ یا الکساندرت، یک سنگ قیمتی رسمی است و اغلب در سالگرد ها و جشن هایی به منظور جاودانگی پوشیده می شود.
مراقبت و نگهداری از جواهرات با سنگ کریزوبریل
کریزوبریل بسیار با دوام است و می توان آن را با استفاده از دستگاه های پاک کننده یا بخارشوی اولتراسونیک تمیز کرد،
اما هنگام استفاده از این روش ها باید همیشه مراقب باشید.
کریزوبریل با اینکه بسیار سخت و با دوام است اما می تواند به راحتی با سنگ های سخت تر مانند یاقوت و یا الماس خراشیده شود.
برای شستشو و نگهداری از آن می توانید از پارچه یا قلم موی نرم و آب و صابون استفاده کنید.
از سفید کننده و دیگر پاک کننده های خانگی قوی استفاده نکنید و تمام پس مانده های صابون را با آب بشویید.
همیشه جواهرات را قبل از ورزش و یا انجام کارهای خانگی سخت دربیاورید. هنگام درآوردن جواهرات، آنها را از قسمت سنگ نگیرید
زیرا انجام این کار به مرورزمان می تواند فلز یا زاویه نصب سنگ را ضعیف کند و در نهایت منجر به افتادن و گمشدن سنگ شود.
هنگام نگهداری از جواهرات کریزوبریل، آنها را به طور جداگانه و دور از جواهرات دیگر قرار دهید.
در صورت امکان، آنها را به صورت جداگانه در یک پارچه نرم و یا داخل جعبه پارچه ای قرار دهید.
