مشخصات اسفن Sphene
تیتانیت کانی است که در طبیعت فراوان یافت می شود اما این کانی به ندرت شفاف است. در تراش نیز به دلیل نرم و شکننده بودن از قابلیت تراش خوبی برخوردار نیست به همین دلیل به ندرت در جواهرات کاربرد دارد. اما تیتانیت های شفافی که دارای رنگ زرد، سبز و قهوه ای هستند در جواهرات کاربرد دارند. این کانی دارای شکست دوگانه بسیار بالایی است که خود از بهترین راه های تشخیص این کانی از کانی های دیگراست. گاهاً کانی هایی مانند: اسفالریت، روتیل مصنوعی، الماس، زیرکون، گروسولار، اسپارتین، سیترین بریل و توپاز با تیتانیت اشتباه گرفته می شوند.
ترکیب شیمیایی: CaTiSiO5
سیستم کریستالی: مونوکلینیک
رنگ: زرد، قهوه ای، سبز و قرمز
سختی: 5 تا 5/5
ضریب شکست: 1/843 – 2/110
وزن مخصوص: 3/52 – 3/54
شفافیت: شفاف تا کدر
تاریخچه سنگ اسفن
این سنگ از نظر علم زمین شناسی نوعی کانی است که در ابتدای پیدایش به نام به نام اسفن (Sphen) نام گذاری گردید. این کانی در کشورهایی مانند برزیل، مکزیک، هند، اتریش، ماداگاسکار و کنیا یافت شد و تا مدت ها با نام اسفن در بین زمین شناسان شناخته می شد. ااین کانی که در ابتدا به خاطر وجود عنصر تیتانیوم به نام تیتانایت شناخته می شد از سال 1982 به بعد از طرف انجمن بین المللی کانی شناسان به Sphene تغییرنام پیدا کرد.
ویژگی های منحصر به فرد سنگ اسفن
برخی از نمونه های این کانی بسیار نادر و قیمتی بوده و در برخی منابع خاص یافت می شوند. این سنگ دارای سختی کم و ویژگی چند رنگی است. این کانی به رنگ های قرمز، قهوه ای ، خاکستری ، زرد و سبز دیده شده و نمونه های زرد، سبز، قهوه ای و خاکستری این کانی رایج تر و نمونه های قرمز و صورتی آن بسیار کم یاب هستند. این کانی از نظر شفافیت در دو حالت شفاف و نیمه شفاف و به سه شکل قرصی، منشوری و ماکله یافت می گردد. دارای سیستم کریستالی Monoclinic بوده و از جلای Subadamantine برخوردار می باشد. ای کانی در کشورهای برزیل، برمه، هند، کنیا، ماداگاسکار، مکزیک، اتریش، سریلانکا و آمیکا یافت می شود. نمونه های بالای 5 قیراط آن کمیاب بوده و ارزشمند هستند.از دیگر خصوصیات این کانی Pleochroism قوی (چند رنگی) این کانی می باشد که در سه جهت مختلف می تواند سه رنگ متفاوت را به نمایش بگذارد.این کانی به ندرت مورد بهسازی قرار میگیرد. البته مواردی هستند که جهت تغییر رنگ آن به قرمز یا نارنجی تحت حرارت قرار می گیرند.به دلیل سختی کم (5/5) بهتر است برای آویز و گوشواره مورد استفاده قرار گیرد.از آنجایی که این کانی دارای Dispersion قوی می باشد ، بسیار زیبا بر روی گوشواره به چشم می آید.لازم به ذکر است Sphene همانند Zircon دارای Doubling (دوبینی) قوی است.این کانی می تواند با سایر گوهر ها همچون Scapolite، Apatite و سیترین، Chrysoberyl، Topaz، Zircon و Idocrase مشابه باشد. ولی به دلیل ضریب شکست OTL، به راحتی قابل شناسایی است.
اکنون می پردازیم به ویژگی های زمین شناسی اسفن
سنگ ها از جمله موادی هستند که به میزان فراوان در طبیعت، کوه ها، دریاها و دریاچه ها یافت می شوند. در این بین سنگ های زینتی از اهمیت و توجه بسیاری برخوردار بوده و یکی از عناصر مورد علاقه ی زمین شناسان می باشد. سنگ اسفن یکی از سنگ های زیبا و ارزشمند در علم زمین شناسی است.اسفن یک ماده معدنی کمیاب است.این ماده به عنوان یک ماده معدنی جانبی در چند سنگ آذرین که شامل گرانیت،گرانودیوریت،دیوریت،سینیت و نفلین سینیت هستند؛وجود دارد.این ماده گاهی در گنیس مرمر یا غنی از کلسیم و شیست وجود دارد.اغلب به صورت دانه های منفرد بروز می کند.برخلاف سایر مواد معدنی اسفن به ندرت در ذخایر پلاسر یافت میشود.شکاف،جدا شدن و سختی کم باعث آسیب پذیری در برابر سایش انتقال جریان میشود.
ایده های طراحی با سنگ جواهر اسفن
ویژگی منحصر به فرد این گوهر، این است که در سه جهت مختلف به سه رنگ متفاوت مشاهده می شود و همین ویژگی آن را مستعد استفاده در صنعت طلا و جواهرسازی نموده است. استفاده از سنگ های زینتی در ساخت زیورآلات زنانه تاریخچه ای چند صد ساله دارد. این سنگ با طیف رنگی بسیار منحصر به فرد و از همه مهمتر ویژگی چند رنگی دیده شدنش جایگاه ویژه ای در ساخت زیورآلات دارد. با این حال سختی بالا در سنگ تیتانیت، باعث آسیب پذیری و افزایش ریسک شکنندگی آن در تراش های جواهر سازی می گردد و این یکی از نقطه ضعف های تیتانیت محسوب می شود. نمونه های شفاف این کانی در تمامی رنگ ها به عنوان سنگ رینتی در گردن آویز و گوشواره ها بسیار مناسب بوده و بر جاه و جلال زیورآلات می افزاید.
