کروم کلسدونی (chrome chalcedony) چیست؟
کروم کلسدونی نوعی سبز رنگ از کانی کلسدونی است که رنگ آن ناشی از عنصر کم مقداری از کروم (Cr) می باشد. بیشتر در زیمباوه یافت می شود، جایی که به عنوان ترولیت ؛ Mtorolite، Mtorodite، یا Matorolite شناخته می شود.
کروم کلسدونی (مشابه عقیق، کارنلین، کریزوپراز، هلیوتروپ، اونیکس و غیره) یکی از انواع کلسدونی است. این کانی یک شکل کریپتوکریستالین سیلیکا است که تحقیقات طیف سنجی رامان نشان داده شامل همرشدی درونی ریز از فاز-ترکیبی بین α-کوارتز و موگانیت می باشد. تشخیص سنگ کروم کلسدونی فقط در آزمایشگاه گوهرشناسی ممکن است. این سنگ همانند دیگر گوهرها ، دارای بدل های گوهری بسیاری است ، از سرپانتین گرفته تا کریزوپراز و یشم و نفریت و پرهنیت و… .
| جدول خصوصیات کروم کلسدونی | |
|---|---|
| ترکیب شیمیایی | سیلیکا (SiO2) |
| سیستم بلوری | تریگونال |
| رنگ | سبز زمردی |
| رنگ خاکه | سفید |
| شفافیت | مات تا اوپک |
| رخ | ندارد |
| شکستگی | دانه ای و خرده ریز،صدفی،ناهموار |
| جلا | رزینی، روغنی |
| ضریب شکست نور | 1.530 – 1.543 |
| شکست دوگانه | 0.003 – 0.009 |
| سختی موهس | 6 – 7 |
| وزن مخصوص | 2.55 – 2.70 |
نمونه های بهسازی شده به روش رنگ کردن شیمیایی نیز فراوان دیده می شود که در این نمونه ها گاهی تراکم های رنگ را می توان زیر میکروسکوپ مشاهده کرد. هرچند بیشتر نمونه های بهسازی شده نیازمند بررسی با دستگاه های پیشرفته طیف سنجی جهت تشخیص مواد رنگی مصنوعی در بهسازی آنها می باشد.
تفاوت کروم کلسدونی با کریزوپراز
کروم کلسدونی از نظر ظاهری شبیه کریزوپراز است. کریزوپراز معمولا با رنگ سبز در بین عموم شناخته شده‌تر است، اما تفاوت این دو این است که عامل رنگ کروم کلسدونی ، عنصر کم مقدار کروم است (به عنوان اکسید کروم، chromium(III) oxide)، در حالی که کریزوپراز رنگ خود را از عنصر کم مقدار نیکل درون خود می گیرد. این دو را می توان با یک ابزار ساده گوهرشناسی مانند فیلتر رنگی چلسی متمایز کرد، زیرا کروم کلسدونی زیر فیلتر چلسی ، تقریبا قرمز می شود، در حالی که کریزوپراز ، رنگ سبز را نمایان می کند. کروم کلسدونی (برخلاف کریزوپراز) همچنین ممکن است حاوی خال های کوچک سیاه رنگ کرومیت باشد.
ذخایر کروم کلسدونی در جهان
کروم کلسدونی باکیفیت در زیمبابوه، عمدتاً در نزدیکی شهر معدنی Mtoroshanga، واقع در ویژگی زمین‌شناسی Great Dyke که نواری کوتاه و باریک به طول 550 کیلومتر است یافت می شود. این ناحیه که متشکل از کمپلکس اولترامافیک در دوره آلکاین است ، حاوی رگه هایی از کروم کلسدونی می باشد. این گوهر در زیمبابوه در زمان‌هایی نه چندان دور ، با رسوب سیلیس از آب‌های زیرزمینی نزدیک به سطح در دمای محیط و شرایط آب‌وهوایی مشابه آنچه برای ایجاد کریزوپراز اتفاق می افتد، تشکیل شده است. چیکیتانیت (Chiquitanite) یک نام تجاری برای کروم کلسدونی است که اخیراً در بولیوی یافت شده است. کیفیت گوهری آنها از مات تا نیمه شفاف متفاوت هستند و برخی از سنگ‌ها ساختار عقیق مانند ظریف و شبکه‌ای از اکسیدهای آهن قهوه‌ای را نشان می‌دهند. همچنین در غرب استرالیا، بالکان، بولیوی، ترکیه و کوه های اورال یافت شده است.
استفاده از کروم کلسدونی در گذشته
کروم کلسدونی به طور گسترده در زیورآلات و مهرهای حکاکی شده در سراسر امپراتوری روم استفاده می شد. بررسی اخیر کروم کلسدونی های مورد استفاده در جواهرات باستانی و عتیقه جات شامل سنگ نگاره های رومی (قرن سوم پس از میلاد) در کابینه مدال‌ها؛ که رسماً به نام دپارتمان سکه، مدال و اشیا عتیقه کتابخانه ملی فرانسه شناخته میشود، دو قطعه سنگ از جنس کروم کلسدونی که بخشی از یک گردنبند، دو سنگ کنده کاری شده (قرن سیزدهم) در پراگ، جمهوری چک و دیگری از یک مجموعه خصوصی در وین مورد نمایش قرار گرفته اند. با این حال منابع تاریخی کروم کلسدونی نامشخص است، در حالی که پلینی بزرگ آن را به عنوان منبعی از هند توصیف کرد، هیچ ذخایری در آنجا یافت نشده است. ممکن است از آناتولی (در ترکیه امروزی) آمده باشد، جایی که ذخایر شناخته شده ای از آن وجود دارد. استفاده از کروم کلسدونی در بازه های زمانی قرن دوم تقریبا از بین رفت. هنگامیکه ذخایر زیمبابوه در دهه 1955 یافت شد، دوباره این سنگ بیشتر شناخته شده شد.
